BİZE ULAŞIN
Her anne baba kuşkusuz çocuğu için en iyisini ister…Bu noktada da elinden gelen herşeyi çocuğuna verebilme endişesi başlar.
Bazen bu endişe içindeki tamamen iyiniyet dolu ebeveyn endişesi taşısa da sorunlu bir anne baba davranışına dönüşebilir.
Psikomola Bireysel ve Kurumsal Danışmanlık Merkezi'nden Çocuk ve Ergen Psikoloğu Uzm. Psk. Reyhan Uzun, bazı anne babaların bu endişeyle baskıcı, esnek ya da çok denetleyici tutum sergileyebildiğini beliryior:
"Çocuk yetiştirmek, anne baba olmak meşakatli, emek verilmesi gereken ve aynı zamanda çok keyifli bir süreçtir. Bu süreçte her anne baba çocuğu için elinden gelenin en iyisini yapma endişesine kapılarak zaman zaman olması gerekenden farklı davranabilmektedirler. Bazen aşırı baskıcı, zaman zaman fazla esnek belki de çok denetleyici. Anne babaların çocuklarını yetiştirirken farklı yolları vardır. Bu yollar kendi içinde yaşadıkları koşullar, kültürel farklılıklar, yetiştirilme şekilleri gibi farklı sebeplerden ötürü farklılıklar gösterir. Peki sizin çocuğunuza karşı olan tutumunuz hangisi? Baskıcı, Aşırı Hoşgörülü, Demokratik, Koruyucu, Tutarsız ?"
Bu sorunun yanıtını bulmak çok da zor değil aslında. Uzm. Psk. Reyhan Uzun, anne babaların belki de farkında olmadan sergiledikleri tutumun çocuk üzerinde nasıl bir etki yarattığını anlatıyor:
"-Baskıcı ve Otoriter Tutum: Baskıcı ve otoriter tutum sergileyen anne babalar koydukları kurallara çocuklarının uymasını ve koşulsuz itaat etmesini beklerler. Çocuğun çok fazla evde söz hakkı yoktur. Daha çok anne babanın yönlendirmesiyle davranışlarını geliştirirler. Sözel ve fiziksel şiddetin yanı sıra olumsuz davranışları direkt olarak eleştirel olmakla beraber duygular göz önüne alınmaz. Sürekli ebeveyni tarafından kontrol edilen çocuk bir süre sonra kendi kendine karar alamaz olup, aldığı kararların sorumluluklarını da karşılayamaz.Sorunlar karşısında başa çıkma mekanizması gelişmez ve güven problemleri yaşamaya başlar. Böylelikle sürekli ilişkilerinde denetlenmeyi ve yönlendirilmeyi bekler hale gelir. Aynı zamanda baskıcı ve otoriter tutum kişinin isyankar ve saldırganca davranışlarını da beslediği görülmektedir.
-Aşırı Hoşgörülü Tutum: Bu disiplin yönetimi de, baskıcı ve otoriter tutum gibi çocukta olumsuz sonuçlara yol açabilecek bir tutum biçimidir. Özellikle son zamanlarda ailelerin demokratik olma anlayışını bu şekilde yorumladıkları görülebiliyor. Bir çok alanda çocuklarına sınırsız olanak sunmak, çok fazla özgürlük vermek, bazen yaşının gerektirdiğinden daha fazla seçenek sunmak ve kontrolsüzce kendi isteklerini uygulama isteklerine göz yummak gibi anne babanın tamamiyle hoşgörülü yaklaştığı ve sorgulamadığı bir sistemdir. Sınır ve kural çok azdır ya da yoktur. Peki burada doğru olan nedir? Tabiki de her ailenin kendi yapısı içinde mümkün olduğu kadarıyla kurallarını ve sınırlarını belirlemesidir. Çünkü sınırlar kişinin hayatının çerçevesini oluşturur, kişiye yön verir ve ilişkileri tanımlamaya yardımcı olur.
-Demokratik Tutum: Bu tutum biçiminde aile çocuğu yüreklendirerek varolan özelliklerini destekler biçimde davranır. Aile ilişkileri karşılıklı saygıya ve işbirliği içinde geçer. Çocuk aile de bireydir ve düşünceleri kabul görür. Ebeveynin bir uzantısı gibi değil de ayrı bir birey olarak kabul görür ve söz hakkı tanınır. Böylece çocuk aile içinde koşulsuz kabul edildiğinden sosyal çevrede de özgüven içinde büyür ve benlik saygısı gelişir.
-Koruyucu Tutum: Bu tutum içinde olan aile içinde çocuğun büyümesi biraz zaman almaktadır. Çünkü aile davranışlarıyla çocuğunun büyümesine izin vermez. Müdahaleci, telafi edici ve fazla kontrolcü tutum içindedirler. Çocuk susamadan önüne suyunu veren, düşmeden ona engel olan ve sürekli çocuğunun peşinde pervane olan anne babalardır.Genellikle bu davranışların sonuçlarında çocuklar kendi davranışlarının sorumluluklarını alamaz hale gelmektedirler. Sorunla karşılaştıklarında anne babaya sığınarak, onların çözüm yolu bulmalarını isterler.
-Tutarsız ve Kararsız Tutum:Aslında en kafa karıştırıcı tutumlardan birtanesidir.Bir gün kural olan şey ertesi gün öyle olmayabiliyor.Çocuk için çelişkiler yaratan bu tutum da anne babada kendi içinde net değillerdir.Birinin evet dediği bir diğer ebeveyn için hayır olabilmektedir. Dolayısıyla çocuk da bu durum karşısında kararsızlıklar yaşamaktadır. Sonunda da kendi için uygun olan, işine gelen davranışta bulunma yoluna giderek, belirsizliği kendi tarafından yorumlayacaktır. Evde disiplin var fakat zaman ve mekan konusu çocuk için kafa karıştırıcı hal alır."
Ne dersiniz, siz anne baba olarak hangisisiniz?
SORU VE GÖRÜŞLERİMİZ İÇİN uzm.psikologreyhanuzun@mynet.com
