İhtisas gerektiren alanlarda özel mahkemeler kurulacak

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Yargı Reformu Stratejisi'ne göre, hakimlerin meslek hayatları boyunca ceza ve hukuk hakimi olarak ayrışmaları ve bu yönde ihtisaslaşmaları sağlanacak, ihtisas gerektiren çevre, imar ve enerji gibi alanlarda özel mahkemeler kurulacak.

Yargı Reformu Stratejisi'nin "Performans ve Verimliliğin Artırılması" başlıklı amacı kapsamında, adalet sisteminde performans ölçümünün geliştirilmesi ile kalitenin artırılmasına yönelik araçlar güçlendirilecek.

Yargıda performans kriterleri yeniden belirlenecek ve uzun süren soruşturma ya da davalar için "Performans Esaslı İzleme Sistemi" oluşturulacak. Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) Teftiş Kurulu bünyesinde Yargıda Performans Ölçüm ve Takip Merkezi kurulacak.

Hizmet kalitesinin artırılması ve yargılamaların makul sürede sonuçlandırılması için adalet komisyonlarının yetki ve sorumlulukları yeniden düzenlenecek.

"Yargıda Hedef Süre" uygulamasıyla sistemin şeffaflığı artırılacak ve makul sürede yargılanma hakkı daha etkin korunacak. Hedef süre uygulaması takip edilecek ve hedef süreyi aşan dosyalara yönelik önlemler alınacak.

Bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinde uygulanacak hedef süreler belirlenecek. Savcılık ile mahkemelerin genel hedef süre içerisinde kalarak kendi hedef sürelerini belirlemeleri sağlanacak. Adli süreçler sırasında bilgi ve belge istenilen kurum ve kuruluşların istemleri en kısa sürede yerine getirmelerine yönelik tedbirler geliştirilecek.

Yeni bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçirilecek. Hakim, savcı ve personel sayıları ile birlikte daire sayıları artırılacak. Bireylerin hukuki güvencelerinin korunması ilkesinin de gözetilmesi suretiyle yargılamaların uzamasının önüne geçilmesi için kanun yolu düzenlemeleri gözden geçirilecek.

Bölge adliye mahkemeleri bünyesindeki ceza dairelerinin istinaf usulündeki bozmaya ilişkin yetkileri yeniden düzenlenecek. İstinaf mahkemeleri arasında oluşan kesin nitelikteki karar farklılıklarını giderecek bir sistemin kurulması sağlanacak.

- Hakimler, ceza ve hukuk hakimi olarak ihtisaslaşacak

İhtisas mahkemelerine ve uzmanlaşmaya yönelik uygulamalar artırılacak. Bu çerçevede hakimlerin meslek hayatları boyunca ceza ve hukuk hakimi olarak ayrışmaları ve bu yönde ihtisaslaşmaları sağlanacak.

İhtisas gerektiren çevre, imar ve enerji gibi alanlarda özel mahkemeler kurulacak.

Bazı davaların (ticari davalar, fikri ve sınai haklardan kaynaklanan davalar gibi) il merkezlerindeki ihtisas mahkemelerinde görülebilmesine yönelik çalışma yapılacak. Ayrıca bazı ihtisas mahkemelerinde görev yapan hakimlerin bu mahkemelerde görev almadan önce ya da gerektiğinde görevleri süresince eğitim almaları sağlanacak.

- Bilirkişilere yönelik uygulamalar

Bilirkişilik sisteminin etkinliği ve verimliliği artırılmasına yönelik de çeşitli adımlar atılacak.

Alanında ve konusunda uzmanlaşmış kişilerin bilirkişilik sistemine dahil edilmesi sağlanacak. Bilirkişilik hizmetlerinin denetim ve performans sisteminin usul ve esasları ile bilirkişilerin uzmanlık alanlarına göre belirli bir sürede bakabilecekleri dosya sayısı tespit edilecek.

Bilirkişilerin uyacağı rehber ilkeler ve hazırlayacakları raporların standartları belirlenecek ve uygulama birliği oluşturulacak. Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk tüzel kişilerinin ve bu tüzel kişilik bünyesinde bilirkişi olarak çalışacakların taşıması gereken nitelikler ile faaliyet gösterecekleri temel ve alt uzmanlık alanları belirlenecek.

Öte yandan tebligattan kaynaklanan sorunlar giderilecek. Elektronik tebligat uygulaması yaygınlaştırılacak. Tebligattan kaynaklanan sorunların önlenmesi için tebligat görevlilerine yönelik, mahallinde zorunlu eğitim şartı getirilecek.

Tebligat mevzuatı tebligat yapılmasını önlemeye yönelik davranışları engelleyecek şekilde yenilenecek.

- Havalimanlarında SEGBİS'ten ifade alınacak

Teknolojik imkanlardan da yararlanılarak adalet hizmetlerinin vatandaş odaklı sunulması sağlanacak.

Yurt dışında yaşayan vatandaşların adli işlerinin kolaylaştırılması için bilişim sisteminin yurt dışı temsilcilikleri ile entegrasyonu sağlanacak.

Adliye bulunmayan ilçelerde Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden ifade ve beyan verme imkanı getirilecek. Büyük havalimanlarında SEGBİS üzerinden ifade ve beyan verme imkanı sağlanacak. Mahkeme nöbet sistemi daha da iyileştirilecek.

- Duruşmalara yönelik düzenlemeler

Duruşma saatlerinin aynı ya da çok kısa aralıklarla verilmesi uygulamasına son verilecek ve duruşmaların hakim, savcı ve avukatların işin usulüne ve esasına yoğunlaşmasını mümkün kılacak şekilde yeniden tasarlanması sağlanacak.

Asliye ceza mahkemelerinde duruşma savcılığı uygulamasına yeniden geçilecek. Duruşmasız çözülebilecek uyuşmazlıklara ilişkin usuller geliştirilecek.

Duruşma takvimlerinin, öngörülebilirliği mümkün kılacak şekilde hazırlanması ve uygulanması sağlanacak.

Duruşma kayıt uygulaması değiştirilecek aşamalı olarak, bilişim sistemi üzerinden "doğrudan kayıt" uygulamasına geçilecek. Hukuk mahkemelerinde SEGBİS uygulaması yaygınlaştırılacak. Davaların tek celsede bitirilmesi kuralına riayet edilmesinin sağlanması için çalışmalar yapılacak.

Mahkeme hakiminin mazereti nedeniyle keşif ve duruşmalara katılamayacağının taraf avukatlarına bildirilmesi sağlanacak. Ara kararların amaçlarına uygun olarak yerine getirilip getirilmediğinin celse arasında kontrol edilmesini zorunlu kılacak düzenlemeler hayata geçirilecek.

Yazı işleri müdürlüğünün görev ile yetkileri genişletilecek ve "kariyer meslek" olarak yeniden yapılandırılacak. Ön inceleme duruşmasından önce tensip zaptı ile belirlenen işlemlerin kalem tarafından eksiksiz şekilde yapılmasına ve takibine yönelik düzenlemeler gerçekleştirilecek.

Adli ve idari yargı mahkemelerinde ön bürolar oluşturulacak, kalem personeli değişikliklerinde mahkeme hakiminin görüşünün alınması sağlanacak.

Bilişim sistemlerine yönelik de yeni uygulamalar başlatılacak. Bilişim sisteminin siber güvenlik standartları geliştirilecek. Yargıda "yapay zeka ve uzman sistem" uygulamalarının kullanılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecek.

Adli Tıp Kurumunun insan kaynakları ile fiziksel ve teknolojik altyapısı güçlendirilecek, uluslararası akreditasyon kapsamı genişletilecek. Adli Tıp Kurumuna gönderilen dosyalarda bulunması gerekli bilgi ve belgelere ilişkin standartlar tespit edilecek. Adli Tıp Kurumunda "hedef süre uygulaması" hayata geçirilecek.

Üniversitelerle iş birliği halinde bünyesinde ceza hukuku, infaz hukuku, özel hukuk, idare hukuku ve mukayeseli hukuk gibi bölümlerin yer alacağı bir enstitü kurulacak.

Adalet Bakanlığının yurt dışı teşkilatlanmasına ilişkin de adımlar atılacak. Bakanlığın yurt dışı teşkilatı güçlendirilecek. Adalet müşavirlerinin çalışma usul ve esasları, yurt dışında bulunan vatandaşların hukuki ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yeniden belirlenecek.

Adli yardımlaşma konusunda adliyelerde irtibat noktaları belirlenecek ve eğitimler düzenlenecek. Yabancı mahkemelerce verilen kararların tanıma ve tenfizine ilişkin usuller gözden geçirilecek ve basitleştirilecek.

Sınır aşan örgütlü suçlar, terör, terörizmin finansmanı, sanal ortamda işlenen suçlar, insan ticareti, göçmen kaçakçılığı, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve uyuşturucu madde ticareti suçları alanında uluslararası iş birliği geliştirilecek.

Yargı teşkilatının Avrupa Birliği (AB) katılım sürecine ilişkin proje geliştirme ve uygulama kapasitesi güçlendirilecek, yargı mensuplarının AB hukuku konusunda farkındalığının artırılması sağlanacak.

AB projeleri konusunda yurt içi ve yurt dışında eğitimler düzenlenecek, projelerin etkinlik ve sürdürülebilirliğinin ölçülmesi ve takip edilmesine ilişkin kapasite geliştirilecek. Proje aşama ve sonuçlarına ilişkin raporlar hazırlanıp kamuoyuna duyurulacak.

Yargı alanında AB'nin ilgili mevzuatı ile Avrupa Birliği Adalet Divanının önemli kararlarının çevirisi yapılacak.

Avrupa Komisyonunun Türkiye'ye ilişkin yıllık ilerleme raporları değerlendirilerek eylem planları hazırlanacak. Yargı alanında faaliyet gösteren AB kuruluşlarıyla ilişkiler geliştirilecek. Yargı mensuplarının başta Avrupa Birliği Adalet Divanı olmak üzere AB kurumlarında staj görmeleri sağlanacak.

- Adliyelere yeni mimari

Yeni adliye mimarisi anlayışı geliştirilecek, yeni hizmet binalarında mahkemeler ve cumhuriyet savcılıklarının mekansal olarak ayrılması sağlanacak.

Çalışma verimliliğini artıracak bir anlayışla farklı tip ve büyüklükte projeler geliştirilecek ve uygulanacak. Yeni binalar tasarlanırken çevreyi gözeten, çocuk, aile, mağdur ve tanıkların ihtiyaçlarını da karşılayan uygulamalar geliştirilecek.

Aynı adliyenin hizmet binalarının farklı yerlerde olmasının önüne geçilerek hizmete erişim kolaylaştırılacak.