BİZE ULAŞIN
F5 sınıfından Irma Kasırgası, hafta itibariyle Jameika'dan, Truks ve Caicos adalarından sonra Bahamalara doğru ilerleyerek Florida'nın yolunu tutarak Kuzey Amerika ve Güney Amerika'da kırmızı alarma geçilmesini sağladı. F5 olarak adlandırılsa da, Irma Kasırgası ABD'ye ulaşıncaya dek hız yönünden güç kaybetti fakat uzmanlar hala Irma Kasırgası'nı F5 sınıfından derecelendiriyorlar. Peki, Irma Kasırgası nedir, Türkiye'de kasırga olur mu?
'Superstorm' olarak adlandırılan Irma Kasırgası, Hurricane Katrina'dan sonra en fazla yıkım yaratması beklenen kasırgalardan bir tanesi. İlk bölgelerine yaklaşık 350 km hızla vurdu ve F5 sınıfının en kuvvetli kasırgası olarak adlandırıldı. 500 bin kişi etkilendi, binlerce kişi kayıp durumda ve milyonlarca dolarlık zarar açıklanıyor.
Saat 19.20 civarında Florida valisi, kalan ABD'lilerin bölgeden uzaklaştırılması için tekrar çalışmalar başlattığını duyurdu ve böylece 6.3 milyon Floridalı başka bölgelere sevk edilecek. Şehir, boşaltılmaya çalışılıyor. Ayrıca Florida valisi, çevre kentlerde kasırgadan kaçan ABD'liler için 'mobil ev' düzenlemesinin başladığını belirtti.
2004 yılının Eylül ayında Karayip denizini, Doğu Amerika sahillerini ama özellikle de Grenada adasını vuran Ivan kasırgasının ardında bıraktıklarının yalnızca bir kısmını bile görmek, bu korkunç doğa olayının gücünü ve onun karşısında insanın çaresizliğini bir kez daha hatırlattı. Grenada Ivan kasırgasının yaralarını hala sarmaya çalışıyor.
Her yılın 1 Haziran – 30 Kasım tarihleri arası Amerika’nın doğu ve körfez sahillerini, Meksika, Orta Amerika ve Karayipleri tehdit eden kasırgaların (hurricane) mevsimi olarak biliniyor. Hurricane, adını da Karayip kötülük tanrısı Hurican’dan alıyormuş. Dünyanın diğer yerlerindeki aynı türden çok şiddetli fırtınalara ise tayfun ya da siklon adı veriliyor. Kasırgalar vurdukları yerde büyük hasar bırakıyor, meskun alanlarda ise binlerce insanın ölümüne neden olabiliyorlar.
Kasırgayı Tanımlamak
Miami’deki Ulusal Kasırga Merkezi’ne göre, Atlantik Okyanusunda oluşan, tropik siklona hurricane yani kasırga deniyor. Tropik siklon ise tropiklerde gelişen alçak basınç sistemlerine verilen tanımlayıcı bir isim. Maksimum hızı saniyede 17 metreyi geçmeyen(saatte 39 mil/ saatte 62,7 km/ saatte 39 knot) yüzey rüzgarlarına tropik alçak basınç deniyor. Hızı saniyede en az 17 mil olana ise belli bir isim verilerek tropik fırtına olarak anılıyor. Hızı saniyede 33 metreyi (saatte 74 mil/ saatte 119 mil/saatte 64 knot) aşanlara ise kasırga (hurricane) deniyor.
Kasırgaların Özellikleri
Tropik oluşları, yani okyanusların ekvatora yakın tropik bölgelerinden kaynaklanıyor olmaları
Siklonik oluşları, yani yarattıkları rüzgarın, göz tabir edilen bir merkez etrafında dönüyor olması. Bu hareket kuzey yarıkürede saatin aksi yönünde (doğudan batıya), güney yarıkürede ise saat yönünde (batıdan doğuya) oluyor.
Alçak basınç sistemleri olmaları. Kasırganın gözü her zaman bir alçak basınç alanı ve şimdiye dek kaydedilmiş en düşük barometrik basınçlar kasırgalarda görülmüş.
Fırtına merkezinin etrafında dönerek esen rüzgarın hızı saatte en az 74 mil.
Dünya’nın değişim yerlerinde; kasırga, tornado ve tayfun gibi isimlerle anılan tropikal rüzgarlar hızlı estiklerinden dolayı can ve mal kaybına sebep olurlar. Bu rüzgarlar yüksek basınç farklarının oluştuğu okyanusa kıyısı olan ülkelerde görülür. Türkiye’nin okyanusa kıyısı olmadığı için, Türkiye’de tropikal rüzgarlar görülmez.
Kasırga Nasıl Oluşur?
Kasırgalar, suların ılık (27°) C, havanın nemli olduğu ve birleşen ekvator rüzgarlarının bulunduğu tropik bölgelerde olur. Atlantik kasırgalarının çoğu Afrika’nın batı sahillerinde gökgürültülü fırtına ile başlayıp ılık tropik okyanus sularına doğru hareket eder. Bu gökgürültülü fırtına üç aşamada kasırgaya dönüşür.
Tropik alçak basınç – dönen bulutlar ve yağmur, rüzgarın hızı saatte 38 milin altında.
Tropik fırtına – saatte 39 ile 74 mil arası esen rüzgar.
Kasırga – hızı saatte 74’ten büyük olan rüzgarlar.
Gökgürültülü fırtınanın bir kasırgaya dönüşmesi birkaç saat ile birkaç gün arasında değişir. Kasırgaların oluşma nedenleri hala tam olarak bilinmese de, kasırga oluşumunda şu üç olayın gerçekleşmesi gerek:
Ilık nemli okyanus havasının sürekli buharlaşma-yoğuşma döngüsünde olması
Yüzeyde birleşen güçlü rüzgar örüntüsü, yüksek yerlerde hızı değişmeyen rüzgarlar.
Yüzey ile yüksek yerlerdeki hava basıncı (basınç gradyanı) arasında bir farklılık olması.
Okyanus yüzeyindeki ılık ve nemli hava hızla yükselmeye başlar. Bu ılık hava yükseldikçe, içindeki su buharı da yoğunlaşarak fırtına bulutları ve yağmur damlaları oluşturur. Yoğunlaşma, gizli yoğuşma ısısı denen bir ısı salar. Bu gizli ısı yukarıdaki havayı ısıtır ve yükselmesine neden olur. Yükselen havanın yerini aşağıdan gelen ılık ve nemli okyanus havası doldurur. Bu döngü, gelişmekte olan fırtına bölgesine aşağıdaki okyanustan daha çok rutubetli hava çeker ve sürekli olarak sıcak havayı yüzeyden atmosfere doğru hareket ettirir. Yüzeyden gelen ısı değişimi, bir merkez etrafında dönen bir örüntü yaratır. Bu döngü, lavabo deliğinden aşağı akan suyun döngüsüne benzer.
