Kars'ta 30'a yakın şehit iskeleti

Kars Müze Müdürü Necmettin Alp, yaptığı açıklamada, dün başlatılan ve bugün Kafkas Üniversitesi ile Kars Müze Müdürlüğü çalışanlarından oluşan 22 kişilik ekiple devam eden kazı çalışmalarının, saat 12.30 itibariyle sona erdiğini söyledi.

Alp, kazıda giysi, elbise parçaları, düğme, kemer ve postal bulduklarını belirterek, şunları kaydetti:

''Şehit kemiklerinin bazıları ve elbise parçaları tamamen yanmış durumda. Bu da şehit edildikleri samanlıkta mutlaka ateşe verildiklerinin bir göstergesidir. Kafataslarında derin kırık ve çatlaklar var. Kazı alanının yüzde 40'ını açtık. Bu alanda 30'a yakın şehit iskeleti çıktı. Çok üst üste yan yana bitişik vaziyette olduğu için tek tek sayma imkanı yok. Bazı kemikler ezilmiş durumda. Alanın yüzde 60'ını açsak bu sayı biraz daha artacak. Burada 180'in üzerinde şehit olduğu çok belirgin bir şekilde kanıtlanmış durumdadır. Şehit kemiklerinin üzerini kefenleyerek dualarla açılan kısmı kapatarak çalışmalara son vereceğiz. Buradan çıkarılan bulgular da müze müdürlüğüne götürülecek ve hazırlanan raporlar Kültür ve Turizm Bakanlığına gönderilecek.''

-YANMIŞ KAFATASLARI-

Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Sezin Sezer de kazı çalışmalarında yanmış kafatasları ve birbirinin üzerine düşerek yapışan kemikler görüldüğünü ifade etti.

Yrd. Doç. Dr. Sezer, yanmış kumaş parçaları ve iki adet erkek postalıyla, düğme bulduklarını anlatarak, şöyle devam etti:

''Kazı çalışmasında samanlığın çatı kısmında kömürleşmiş ahşap odun parçaları çıktı. Buradaki kemiklerin kadın ve erkeğe ait olup olmadığı tam olarak laboratuvar incelemesine dayanıyor. Bizim amacımız bunları belgeleyip, tekrar kapatmak. 30'a yakın şehidin kemiklerine rastlandı. Amacımız hepsini tamamen açmak değildi zaten. Bu arada orta kısımda, 5-6 yaşlarında iki çocuk da yan yana düşmüş.''

Dedesi Reşit Birdal'ın o dönemde samanlıkta katledildiğini anlatan Murat Birdal (67) ise ''Dedem burada şehit olmuş. Kazı yapılırken acı çektim. Büyüklerimizin anlattığına göre Büyük Çatma köyüne gelen Ermeniler esirleri toplayarak, Küçük Çatma köyüne getirip kimliklerini toplamışlar. Daha sonra isme göre çağırarak süngüyle, baltayla öldürmüşler'' diye konuştu.

Büyük Çatma Köyü Muhtarı İbrahim Birdal da şehitleri Büyük Çatma köyüne taşımak istediklerini belirterek, ''Ermeniler yaptıkları bu katliamlara rağmen halen dünyada kendilerini masum kılığına sokmaktalar. Gelip bunu görmelerini isterdik. Buranın şehitliğe yakışır bir ortamda olması gerekir. Devletimizin yetkili mercilerinden bu doğrultuda çalışmalarını bekliyoruz'' dedi.

Bu arada, Arpaçay Kaymakamı Fatih Acar kazı bölgesine gelerek, çalışmalar hakkında Müze Müdürü Necmettin Alp'ten çalışmalar hakkında bilgi aldı.

Daha sonra köy imamı Ayhan Keskin'in okuduğu dualar eşliğinde, kemiklerin üzerine beyaz örtü serilerek kazı alanı kapatıldı.

AA