Kazakistan, dünyada nükleer karşıtı girişimlerde etkinliğini koruyor

NUR SULTAN (AA) - ALİİA RAİMBEKOVA - Kazakistan'ın inisiyatifiyle Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 29 Ağustos'un "Nükleer Denemelere karşı Uluslararası Gün" ilan edilmesinin 10'uncu yılında ülke, nükleer karşıtı girişimleriyle uluslararası arenada etkinliğini koruyor.

Sovyetler döneminde topraklarında yapılan nükleer denemelerin etkilerini bugüne kadar gidermeye çalışan Kazakistan'ın kurucu lideri Nursultan Nazarbayev, Sovyetler'in dağılmasıyla nükleer karşıtı dış politikayı benimsedi.

Böylece Nazarbayev, 29 Ağustos 1991'de Semipalatinsk nükleer deneme sahasını kapatarak ülkesinin "kendi iradesiyle nükleer silahtan vazgeçen ilk devlet" olarak tarihe geçmesini sağladı.

Daha sonra BM'nin 1993'te Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'nı onaylaması da Kazakistan'ın nükleer silahtan arındırılmış dünya tesisine dayalı dış politikasının uygulanmasında önemli bir aşama olarak kayda geçti.

Nükleer silahsızlanmanın aktif taraflarından Kazakistan, söz konusu antlaşmanın tüm taraflarca uygulanması gerektiğini her platformda savunuyor.

- Kazakistan'dan BM'ye öneri

Sovyetler Birliği, Semipalatinsk nükleer deneme sahasında yüzlerce nükleer deneme yaptı. Bu denemelerde 300 bin metrekare alan radyasyonun etkisi altında kaldı ve bir milyon 500 bin kişi zarar gördü.

Kazakistan, 29 Ağustos 1991'de nükleer deneme sahası Semipalatinsk'i kapatarak, bu tarihin "Nükleer Denemelere karşı Uluslararası Gün" ilan edilmesi için BM'ye öneride bulundu.

BM de 2 Aralık 2009'da Kazakistan'ın önerisi üzerine 29 Ağustos'u "Nükleer Denemelere Karşı Uluslararası Gün" olarak ilan etti.

BM üyesi devletlerce desteklenen inisiyatif, Türkiye'de de memnuniyetle karşılandı.

Her yıl, "Nükleer Denemelere karşı Uluslararası Günü"nde düzenlenen konferans, seminer ve sergi gibi etkinliklerde nükleer denemelerin getirdiği sonuçlar anlatılıyor.

- Kazakistan'ın nükleer silahsızlanmadaki çabaları

Kazakistan'ın, nükleer silahsızlanma alanındaki bir başka inisiyatifi, 2015'te BM tarafından kabul edilen "Nükleer Silahtan Arındırılmış Bir Dünya Tesisi Deklarasyonu" oldu.

Uzmanlar, deklarasyonu, nükleer silahın yasaklanmasıyla ilgili uluslararası dokümanın kabul edilmesinde önemli bir adım olarak değerlendiriyor.

Öte yandan Kazakistan, 27 Ağustos 2015'te Uluslararası Atom Enerjisi Kurumuyla "Düşük Seviyede Zenginleştirilmiş Uranyum Bankasını Oluşturma Anlaşması"nı imzaladı.

Kazakistan, ülkelere "nükleer denemelerden vazgeçme" çağrısı yapan Atom Projesi'ni de başlattı.

Söz konusu projenin, dünyanın 100'den fazla ülkesinden 300 binin üzerinde kişi tarafından desteklendiği biliniyor.