Kurdeşen (Ürtiker): Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Kurdeşen hem cilt yüzeyini doğrudan etkileyen hem de psikolojik açıdan olumsuz sonuçlar doğuran bir rahatsızlıktır. Hastalarda yoğun kaşıntı ile beraber kızarma ve kabarma görülür. Bu bölgeler kaşındıkça cilt yüzeyindeki plaklar genişler, bazen de birbirleriyle birleşir. Hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, ortaya çıkardığı etkileri azaltmaya yarayan yöntemler bulunur.

Kurdeşen Hastalığı Nedir?

Kurdeşen, tıp dilindeki adı ile ürtiker olarak bilinen bir cilt hastalığıdır. Deri üzerinde kızarma, kabarma ve beraberinde kaşınma belirtileri gösterir. Bu belirtilerin özel olarak meydana geldiği herhangi bir bölge yoktur. Ancak bacak ve kollarda daha yoğun olarak görülür. Eğer kronik kurdeşen sorunu varsa kızarıklıklar vücudun diğer bölgelerine doğru yayılmaya başlar. Oluşan kızarıklık ve kabartıların boyutları değişkendir. Kimileri bir iğne ucu kadar küçük olabilirken kimileri bir tabak kadar büyük olabilir. Bu durum bölge ile temasa da bağlıdır. Kızaran bölgenin çok kaşınıp tahriş edilmesi beneklerin daha da büyümesine neden olur. Bu kızarıklıklar büyüyerek birleşebilir.

Kızarıklık ve kabarma belirtileri ömür boyu vücutta kalmaz. En fazla 24 saate kadar ciltte durur. Ancak döküntüler sürekli yenilenir. Deride kurdeşen görünümü hafif kabarık, kızarık şekildedir. Genelde önce orta kısmı geçmeye başlar. Kurdeşen çıktığı yerde şiddetli bir kaşınma hissine neden olur.

Kurdeşen çok sık görülen bir hastalıktır. Çocuk, erkek, kadın, yaşlı, genç demeden herkeste ve her yaş grubunda görülebilir. Ancak alerjik bir bünyeye sahip ve stresli kişilerde görülme olasılığı daha fazladır.

Kurdeşen hastalığı bulaşıcı mıdır, konusunda korkulmasına gerek yoktur. Kurdeşen bulaşıcı bir hastalık değildir. Kimi insanlar başkalarında bu hastalığı görünce ön yargılı davranabilir. Ancak bu çok yanlış bir harekettir. Kurdeşen hastaları hem hastalığın getirdiği sorunlardan hem de dış görünümünden kaynaklı psikolojik bir bunalımda olabilir. Bu nedenle hastalara karşı duyarlı olmak gerekir.

Kurdeşen Çeşitleri Nelerdir?

Bu hastalığın nedenlerine göre birçok çeşidi bulunur. Bunlar;

• Akut kurdeşen: Bu çeşit kaşınmalar en fazla 6 hafta süre ile görülür. Oluşma nedeni genellikle bir gıda, ilaç ya da enfeksiyon kaynaklı olabilir. Ek olarak böcek sokması ve başka bir hastalık kaynaklı da oluşabilir. Buna neden olan bazı gıdalar ve durumlar mevcuttur. Bunlar; yumurta, çilek, çikolata, süt, buğday, deniz ürünleri, domates, evcil hayvanlar, yoğun stres şeklinde sıralanabilir. Ek olarak yüksek ateş ve hepatit B gibi hastalıklar nedeni ile uygulanan kan nakli ve aşılarla da kızarma ve kaşıntı oluşabilir. Genellikle oluşan kızarıklıklar en fazla 24 saat içinde kaybolur. Akut çeşidine kronik olana göre daha sık rastlanır.
• Kronik kurdeşen: 6 haftadan daha uzun süren hastalık çeşididir. Nedenleri akut kurdeşen nedenleri ile aynıdır. Ek olarak bağışıklık sistemi rahatsızlıkları, kronik enfeksiyon ve hormonal rahatsızlıklar da kronik kurdeşene sebep olabilir.
• Fiziksel kurdeşen: Bu tür genellikle derinin dışarıdan bir etkiye maruz kalması sonucu ortaya çıkar. Örneğin; çok soğuk ve sıcak havanın etkisi, güneş ışınlarına direk maruz kalmak, basınç ve terleme gibi etmenler kaşınma ve kızarıklıklara neden olabilir. Vücut bu gibi durumlara yaklaşık 1 saat sonra etki gösterir.
• Dermografizm kurdeşen: Derinin kaşınması ve kabarması bir hastalık sonucu değildir. Dışarıdan bir etkiye maruz kalınması ile ortaya çıkar. Bu türde derinin çizilmesi, bir yere değmesi gibi sebepler ile oluşur.
• Herediter anjioödem: Genetik sebebiyle olan çeşittir. Aile bireylerinde bu hastalığa dair bir geçmişin bulunma hastalığa yakalanma riskini artırır.

Kurdeşen Nedenleri Nelerdir?

Kaşıntı ve kabarma nedenleri kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kimi insanlarda alerji kaynaklı olabilirken kimi insanlarda da stres kaynaklıdır. Bu nedenle hastalığın sebebini tek bir nedene bağlamak mümkün değildir.

1. Enfeksiyon

Genel olarak çocuklarda daha çok görülür. Okul çağındaki çocuklar birçok enfeksiyon ve mikropla savaşmak zorunda kalır. Mikroplarla savaşan vücut bir tepki olarak kabarma ve kızarıklık belirtileri gösterir. Ayrıca bademcik, faranjit, idrar yolu enfeksiyonu, sinüzit, diş çürükleri gibi nedenlerle görülebilir.

2. Alerjik reaksiyon

Kimi insanlar bazı gıdalara ya da ürünlere karşı hassasiyet gösterir. Bunların kullanılmasıyla vücutta birtakım reaksiyonlar meydana gelir. Vücutta kabarıklık, kızarma ve kaşıntı gibi tepkiler oluşur. Tepkiler 1-2 saat içinde ortaya çıkar. Ortaya çıktığı an müdahale edilmelidir.

3. Fiziksel etmenler

Hava olayları, güneş ve su gibi etmenler kurdeşene neden olur. Bu sebeple oluşan kızarıklık ve kaşıntılar genellikle geçicidir. Fakat geçmediği durumlar olursa bir an önce doktora başvurulmalıdır.

4. Stres

Stresin hastalık nedenleri arasında yer almadığı bir hastalık türü neredeyse yok denilebilir. Özellikle cilt problemlerine stres çok fazla etki eder. Çoğu insan bu durumun stresten kaynaklandığının farkına varamaz ve hastalık için başka bir neden arar. Stresten uzak durmak ve olabildiğince rahat olmak kurdeşen görülme ihtimalini azaltır.

5. Böcek ısırmaları

Tahtakurusu, sivrisinek ve karınca gibi böceklerin ısırması sonrası 1-2 saat içersinde kızarıklıklar meydana gelir. Çok sık görülen bir nedendir. 1 santimetre boyunda kabarcıklar oluşur. Ayrıca evde beslenen hayvanlar da buna neden olabilir. Eğer kızarıklıklar belirli bir süre içerisinde geçmezse müdahale gerekebilir.

6. Diğer nedenler

Kollajen doku adı verilen bir hastalık sebebiyle kurdeşen hastalığına çok sık rastlanır. Bu hastalığın tedavi edilmesi şarttır. Bunun yanında kan ve diğer organlara bağlı olan diğer hastalıklar da kurdeşene neden olabilir. Hangi hastalığın sebep olduğunu bulabilmek için doktor yardımı alınmalıdır. Çünkü öncelikle neden olduğu tespit edilip, ona göre tedavi tercih edilmelidir. Bilinçsiz yapılabilecek bir tedavi yöntemi hastayı daha kötü durumlara sürükleyebilir.

Kurdeşen Belirtileri Nelerdir?

1. Kaşınma

Kurdeşen hastalığının belirtileri kaşınması ile başlar. Vücudun herhangi bir bölgesinde döküntü ile birlikte kaşınmalar meydana gelir. Kaşıntılar önüne geçilemeyecek boyutlarda şiddetli bir düzeye ulaşabilir. Bu noktada kaşınan bölgenin tahriş edilmemesine dikkat edilmelidir. Deride döküntü olan bölgeyi kaşımak kaşıntıyı gidermez. Aksine daha çok kaşınmasına neden olur. Bölgeyi kaşımak yerine kompres uygulaması yapılabilir.

2. Kızarma

Kurdeşenli bölgede kaşınma ile beraber kızarmalar görülür. Kaşınan bölge kızarır ve kabarcık görünümünü alır. Kızarıklıklar 1-2 cm boyutlarındadır. Bu kızarıklar ve kabarcıklar sürekli yer değiştirir. Vücudun diğer bölgelerine kıyasla kol, bacak, parmaklar ve yüz bölgesinde daha önce görülür.

3. Şişme

Kurdeşen ilerledikçe vücudun bazı bölgelerinde şişmeler oluşabilir. Özellikle göz, burun, dudak kenarlarında ve boğazda çıkan kızarıklıklar şişkinliğe neden olur. Bu bölgelerde meydana gelen şişlikler zamanla geçer. Ancak şişlikler nefes alamama ve yutkunamama gibi ciddi problemlere sebep olur.

4. Yanma

Kızaran bölgelerde yanma hissi oluşur. Bu bölgelerin rahatlaması için genelde kızarık bölgenin soğuk ile temas etmesi sağlanır. Soğuk ile teması halinde geçmeyen kızarık bölgelerin tedavisi için bitkisel çözümlere başvurulabilir. Bitkisel yöntemler tercih edilirken alerjik durumlara dikkat edilmelidir.

Kurdeşen Teşhisi Nasıl Yapılır?

Kurdeşen tedavisi süreklilik isteyen bir süreci kapsar. Öncelikli olarak bir cilt uzmanı ile sonrasında görüşülmesi gerekir. Sonrasında bir alerji uzmanından destek alınabilir. Çünkü kurdeşenin farkında olunmayan bir alerjik reaksiyondan kaynaklanmış olma ihtimali bulunur. Cilt doktoru tarafından kızarıklık ve kabarıklıkların kaynağı tespit edilir. Tespit aşamasında kan testi yardımıyla tiroid hormonunun değerlerine bakılır.

Tiroid bozuklukluğu kurdeşenin doğrudan bir nedeni olmasa da hastalarda hormon bozukluğu görülür. Alerji uzmanı hastanın gıdalara ya da katkı maddelerine karşı toleransını ölçmek için birtakım testler yapabilir. Bu testler kan yoluyla veya cilt üzerinden gerçekleştirilebilir. Alerji testinin doğruluk payı %95’tir. Bu test yapılırken vücuda cilt üzerinden bazı ilaçlar enjeksiyon edilir. İlaçlara göre vücudun gösterdiği reaksiyon miktarı ölçülür. Bu sayede kızarıklık boyutuna göre uzak durulması gereken gıdalar belirlenir.

Diğer bir alerji testi ise ürtikere neden olan gıdayı bulmak için o gıdanın vücuda yüklenmesidir. Bu testin çok dikkatli bir şekilde yapılması gerekir.

Bunların yanında bağ dokusu hastalığının olduğuna dair bir şüphe varsa ANA testi testi yapılır. Cilt biyopsisi vaskülüt hastalığı varsa da bu test yapılır. Enfeksiyon nedeni ile böyle bir hastalığın olduğu düşünülüyorsa enfeksiyon değerlerine bakılır.

Kurdeşen Tedavisi Nasıl Yapılır?

Doktorlar, vücutlarındaki kızarıklıklardan bir an önce kurtulmak isteyen hastalardan sık sık kurdeşen nasıl geçer sorusunu işitir. Bu hastalığın geçmesi maalesef tek bir tedavi yöntemine bağlı değildir. Bazı tedavi yöntemleri geçici çözümler olarak uygulanır. Anlık kaşıntı ve kızarıklıkların etkisinin azalmasını sağlar.

1. İlaçlar

• Antihistamin ilaçlar: Bu ilaçlar reçeteli ve reçetesiz olarak satılabilir. Histamin ciltte alerjik reaksiyona neden olan kimyasal çeşididir. Bu ilaç kullanılarak histaminin etkisi azaltılmaya çalışılır. Bazı antihistamin ilaçlarının içinde düşük dozda sakinleştirici etkisi olan maddeler bulunur. Günlük kullanım doktorun verdiği reçeteye göre olur. Genellikle sabah ve akşam olmak üzere günde 2 defa kullanılır. Kullanıldığında etkisi büyüktür. Kaşıntı ve kızarıklıkların sönmesinde etkili olur. Yan etkiler yok denecek kadar azdır. Doktor bu ilaçların yanında bir de kaşıntı azaltıcı kremler verir.
• Prednizolon: Bu ilaç türü çok ciddi şekilde görülen akut kurdeşen, ciddi serum hastalığı, ürtikeryel vaskülüt ve basınç kurdeşeni gibi durumlarda kullanılır. Kronik kurdeşen hastalarının bu ilacı uzun süre kullanmaları sağlıkları açısından tehlikelidir. İnatçı ve ciddi boyutta gelişen durumlar haricinde kullanılması önerilmez.
• Epinefrin Enjektörleri: Kurdeşenin küçük dilin şişmesi, nefes almanın zorlaşması gibi kurdeşenin ciddi şekilde ilerlediği durumlarda kullanılır. Bu ilaçlara ani bir anda ihtiyaç duyulabilir. Bunun için alerji uzmanın bu ilaçları hastalara yedek olarak da vermesi gerekir. Çünkü bu belirtiler anafilaksinin belirtileridir. Anafilaksinin ölümcül bir etkisi vardır ve vücutta şok etkisi yaratır.

2. Kurdeşen hastalığı bitkisel tedavisi

Kurdeşen tedavisinde uygulanabilecek pek çok yol bulunur. Ancak bu tedaviler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bitkisel yolların çözüme ulaşması için uzun bir süre denenmesi gerekir. Bu hastalığın tedavi sürecini hızlandırıcı yiyecekler şunlardır;

• Zencefil: Zencefil birçok hastalığın tedavisinde kullanılan çok faydalı bir besindir. Toz halinde ağızdan yutularak ya da bal ile karıştırılarak tüketilebilir. Kurdeşenin tedavi sürecini hızlandırır. Ancak aşırı tüketiminden kaçınmak gerekir.
• Maydanoz: Antioksidan özelliği taşıyan bir bitkidir. Her durumda kullanılması vücut sağlığı açısından gereklidir. Sabahları kahvaltıdan önce tüketmek kurdeşen hastalığının belirtileri azaltır. Ayrıca başka besinlerle karıştırılıp bir kür haline getirilebilir.
• Zerdeçal: Kurdeşene iyi gelen besinlerden biri de zerdeçaldır.
• İncir: Hem yaş hem de kuru meyve olarak tüketilebilir.
• Greyfurt: İçinde bulundurduğu C vitamini ile vücuda çok iyi gelir. Fakat bazı ilaçlar ve durumlarla birleştiğinde greyfurt tüketimi tehlikeli olabilir. Bunun için doktora danışmadan tüketilmemesi gerekir.

İlaç tedavisine ek olarak aşağıdaki kürler uygulanabilir;

• Kabartma tozu: İçinde bulundurduğu anti-enflamatuar özelliği sayesinde kurdeşene iyi gelir. İltihabı azaltır ve kaşıntının geçmesine yardımcı olur. Sıcak su dolu küvetin içine bir miktar kabartma tozu atın ve 20-30 dakika suyun içinde bekleyin. Diğer bir yöntem ise maske yapmaktır. Bir tabak içine iki yemek kaşığı kabartma tozu koyun ve kaşınan yerlere sürün. 20 dakika bekleyin ve ılık su ile yıkayın.
• Elma sirkesi: Anti-histamik bir özelliği vardır. Bu nedenle kaşıntılara iyi gelir. Bağışıklık sistemini düzenler. Küvetin içine 2 bardak elma sirkesi koyun ve suyun içinde 15-20 dakika bekleyin. Eğer böyle bir imkanınız yoksa seyreltilmiş elma sirkesi ile suyu karıştırıp kaşınan bölgelere sürebilirsiniz. Ek olarak bir bardak su ile bir kaşık elma sirkesi karıştırılıp içilebilir.
• Yulaf ezmesi: Ciltteki tahrişleri azaltan ve yatıştıran bir özelliğe sahiptir. Rahatlatıcı bir banyo yapmak istiyorsanız yulaf ve kabartma tozuyla karıştırdığınız suyun içinde bekleyin. Yulaf ezmesi ile mısır nişastasını su ile karıştırarak maske kıvamına getirin. Bunu hastalığın olduğu bölgelere sürün ve 20 dakika kadar bekletin. Günde 1 defa uygulayabilirsiniz.
• Lahana yaprağı: Taze lahana yaprağının iltihap giderme özelliği bulunur. Bu yaprağı kurdeşenli bölgeye koyabilirsiniz. Ek olarak yaprağı ezerek de bölgeye sürebilirsiniz.
• Süpürge tohumu: Bir yemek kaşığı süpürge tohumunu ezerek toz haline getirin. Bu tozu sabah ve akşam olmak üzere 2 kez aç karnına su ile yutun. Bu tohumu aktarlarda kolaylıkla bulabilirsiniz.
• Aloe vera: Cilt hastalıklarında son yıllarda çokça kullanmaya başlayan bir bitkidir. Aloe veranın içinde bulundurduğu jeli sorunlu bölgelere uygulayabilirsiniz. Ayrıca eczanelerde doğal olarak satın alabileceğiniz jelleri de kullanabilirsiniz.