MH17 faciası: Hollanda, BM'de Rusya'yı ikna edebilecek mi?

Yusuf Özkan

Lahey

Hollanda, tarihinin en büyük havacılık faciası olan Malezya Hava Yolları'na ait MH17 uçağının düşürülmesi konusunda hukuk mücadelesine hazırlanıyor.

Amsterdam'dan havalanan uçak, Hollanda Güvenlik Araştırma Konseyi'nin (VVO) geçici raporuna göre, Ukrayna'daki Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından düşürüldü.

Hollanda, facianın sorumlularının yargılanması için uluslararası bir ceza mahkemesi kurulmasını istiyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, Hollanda'nın öncülüğünde yapılan başvuruyu 27 Temmuz Salı günü görüşecek.

Ancak konseyin daimi üyesi Rusya, bu öneriye olumlu yaklaşmıyor.

Hollanda, Rusya'nın "veto kozunu" kullanmasından endişe ediyor.

Geçen yıl 17 Temmuz'da 298 yolcusuyla Amsterdam'dan havalanan Malezya Hava Yolları uçağı, Doğu Ukrayna üzerinde düşürülmüştü.

'BUK füzesi ile vuruldu'Olayda 196'sı Hollandalı olan yolcu ve mürettebatın tamamı hayatını kaybetti. Geniş bir alana yayılan ceset parçalarının toplanması uzun sürdü. Kurbanlardan ikisinin kimliği ise henüz tespit edilemedi.

Hollanda Güvenlik Araştırma Komisyonu, facia konusundaki geçici raporunu tamamladı.

Basına sızan bilgilere göre, heyet, MH17 sefer sayılı uçağın, Doğu Ukrayna'daki Rusya yanlısı ayrılıkçıların ateşlediği BUK füzesi ile düşürüldü sonucuna vardı.

Olaya ilişkin cezai soruşturmayı yürüten Başsavcı Fred Westerbeke'ye göre de uçağın BUK füzesi ile vurulmuş olması en güçlü olasılık.

Hollanda basınına göre, bu konuda Adalet Bakanlığı'nın elinde güçlü kanıtlar bulunuyor. Uçağı düşüren BUK füzelerinin, Rusya tarafından temin edildiği öne sürülüyor.

Hollanda Hükümeti, enkaz kaldırma ve kimlik tespitinin ardından şimdi de hukuk mücadelesine hazırlanıyor.

Basına göre facia, hükümeti "jeopolitik kış uykusundan" uyandırdı.

Ukrayna'da 2013 yılında başlayan iç savaş, Kıta Avrupası'nın kapısını çalmaya başladı. MH17'nin düşürülmesi de, daha önce iç savaşın Avrupa sınırlarına ulaşmayacağını düşünen Hollanda'yı Ukrayna ile Rus yanlısı ayrılıkçılar arasındaki savaşın bir parçası yaptı.

Rusya karşı çıkıyorHükümet, Hollanda havacılık tarihinin en büyük faciası olarak nitelenen olayla ilgili sorumluların cezalandırılmasını istiyor, bu çerçevede de sorumluların ortaya çıkarılması için MH17 ile ilgili bir uluslararası ceza mahkemesi kurulmasından yana.

Facianın tarafları olan Belçika, Malezya, Avustralya ve Ukrayna'nın da desteğiyle BM Güvenlik Konseyi'ne bir başvuru yapıldı.

BM Güvenlik Konseyi, ceza mahkemesi önerisini Temmuz ayının sonlarına doğru oylayacak. Ancak böyle bir mahkeme için BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi Rusya'nın desteğine ihtiyaç var.

Çünkü eğer Rusya bu üyelikten doğan veto hakkını kullanırsa, uluslararası ceza mahkemesi kurulamıyor.

Hollanda Başbakanı Mark Rutte, haftasonuna doğru bu konuda destek istemek için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i telefonla aradı.

Ancak, basına yansıyan haberlere göre Putin'i ikna edemedi. Rusya lideri, bu düşünceyi 'erken ve işe yaramaz' buluyor. Facia ile ilgili nihai raporun beklenmesini öneriyor.

Nihai raporun Ekim ayı ortalarında tamamlanması bekleniyor.

Moskova, BM tarafından oluşturulan uluslararası ceza mahkemelerini "pahalı ve adalet getirmeyen oluşumlar" olarak değerlendiriyor.

Rusya, Ruanda ve eski Yugoslavya'daki iç savaşa ilişkin oluşturulan mahkemeleri buna örnek gösteriyor.

"Putin yalnız kalacak"Hollanda, Rusya'nın tutumuna rağmen uluslararası mahkeme konusunda destek arayışını sürdürüyor.

Eğer Rusya salı günü bu kararı veto ederse, Putin'in, uluslarası adalet çağrılarına karşı yalnız kalacağı değerlendiriliyor.

Yanıtı merak edilen bir başka soru ise, MH17 faciası ile ilgili nihai rapor da Ukrayna'daki ayrılıkçılar aleyhine çıkarsa, Rusya bunların yargılanmasına izin verecek mi?

Bu arada, ABD'li avukat Floyd Wisner, aralarında Hollandalı 6 ailenin de bulunduğu kurban yakınları adına 900 milyon dolarlık tazminat davası açtı.

Wisner, Malezya uçağının düşürülmesi ile ilgili olarak eski Rus gizli servisi ajanı Igor Girkin'i suçluyor.

ABD'li avukat, MH17 sefer sayılı uçağın Girkin'in kontrolündeki Rusya yanlısı Ukraynalı ayrılıkçılar tarafından düşürüldüğünü kanıtlayabileceğini savunuyor.