BİZE ULAŞIN
İSTANBUL (İHA) - Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), "Yılın İlk Yarısının Değerlendirmesi ve İkinci Yarı Beklentileri Anketi" ile 28 ilde reel sektörün nabzını tuttu. Üyelerinin ekonomik gelişmelere bakışını sorgulayan MÜSİAD anketinden, KOBİ'lerde yapısal uyumun hızlandığı ama yüksek faiz, girdi maliyetlerindeki artış, işsizliğin ve iç piyasadaki daralmadan iş adamlarının giderek zorlandığı sonucu ortaya çıktı.
MÜSİAD, her altı ayda bir sanayici ve reel sektör temsilcisi işadamları arasında gerçekleştirdiği ve geleneksel hale getirdiği "Yılın İlk Yarısının Değerlendirmesi ve İkinci Yarı Beklentileri Anketi"ni 2005 yılı ilk yarısındaki gelişmeler ışığında yeniledi. Ekonomideki gelişmelerin reel sektöre nasıl yansıdığını ve buradan yola çıkarak iş dünyası temsilcilerinin 2006 yılına yönelik beklentilerine ışık tutan anket, kurumun 1328 üyesi tarafından cevaplandı.
Türkiye'nin içinde bulunduğu sürece ve geleceğe ilişkin gelişmelere yönelik ne tür tedbirler alındığına dair soruların yöneltildiği ankette, artan rekabet ve yapısal değişimlere paralel olarak şirketlerin önemli bir kısmının yeniden yapılanmaya giderek (Yüzde 27 ), yeni ihracat pazarları bularak (Yüzde 19), daha yeni teknolojilere geçerek (Yüzde 15) ya da şirketine yeni ortak arayarak (Yüzde 12) cevap verdikleri ortaya çıktı. Bu arada KOBİ'lerde ciddi bir sorun olarak tespit edilen "ortaklık kültürü eksikliği" dolayısıyla birleşmelere ise pek başvurulmadığı dikkat çekti. Reel sektörde hükümete yönelik beklentilerin başında ise, vergi ve sigorta yüklerinin düşürülmesi (Yüzde 36) ve işsizliğe çare bulunması (Yüzde 22) geliyor. Yine kayıt dışının önlenmesi (Yüzde 20) ve iç piyasanın hareketlendirilmesi gereği (Yüzde 20) başlıca beklentiler olarak göze çarpıyor. Anket sonuçlarına göre, iş adamları arasında, petrol fiyatlarındaki aşırı tırmanış gibi olumsuz dış konjonktüre rağmen hükümetin enflasyon dahil büyüme, ihracat ve bütçe hedefleri gibi makro ekonomik hedefleri tutturacağı görüşü yaygın. Buna karşılık ekonomideki kısmi soğumaya paralel olarak yıl sonunda cari açık hedefinin revize hedeflerin de üzerinde gerçekleşeceği bekleniyor.
MÜSİAD Anketi, reel sektör temsilcisi iş adamlarının; düşük döviz kurundan dolayı ihracatın yavaşlamasından, talebin aşırı bastırılmasından dolayı iç piyasadaki durgunluktan, reel faizlerin yanı sıra vergi ve sigorta yükü yüksekliğinden dolayı istihdam performansındaki düşük seviyeden ciddi manada şikayetçi olduklarını göz önüne serdi. Anket sonuçlarına göre, reel sektör temsilcilerinin en çok karamsar oldukları konu ise giderek artan ithalat ve cari açık. İş adamları, işsizliğin boyutlarının derinleşmesinin de ortalama vatandaşın alım gücünü düşürdüğünü ve ekonomiyi görünenden daha derin bir durağanlığa itmekte olduğu görüşünü dile getirdi.
MAKROEKONOMİK GÖSTERGELERE YÖNELİK BEKLENTİLER Anket sonuçlarına göre, makroekonomik göstergelere yönelik beklentiler şöyle:
"Büyüme: Ankete katılan iş adamlarının yaklaşık üçte ikisi (yüzde 69) 2005 yılında GSMH'nın yüzde 4 - 6 arasında büyüyeceğini, üçte birine yakın kısmı da (yüzde 22) büyümenin yüzde 7 - 9 arasında gerçekleşeceğini bekliyor. Bununla birlikte reel sektör temsilcilerinin büyüme ile ilgili beklentilerinin ortalamasının yüzde 5'in biraz altında kaldığı gözlendi.
Enflasyon: Anket sonuçlarına göre, yıl sonu enflasyon hedeflerinde bir sorunun gözükmediği ortaya çıkıyor. İş adamlarının yüzde 70'lik bir kısmı enflasyonun (TÜFE) yıl sonunda yıllık bazda yüzde 7 - 9 aralığında gerçekleşeceğini, yüzde 14'ü ise yüzde 10 - 12 civarında gerçekleşeceğini beklediklerini ifade etti. Ortalama beklenen enflasyon oranı ise yüzde 8.4 olarak çıktı.
Kur: İş adamlarının dörtte üçü (yüzde 75) doların 1.300 - 1.400 aralığında, yaklaşık üçte ikisi (yüzde 68) ise euronun 1.600 - 1.700 aralığında dalgalanacağını bekliyor. Yıl sonu itibariyle beklenen ortalama dolar kuru 1.370 YTL olurken, euro kuru ortalaması ise 1.680 YTL civarında.
Dış Ticaret ve Cari Açık: İş adamlarının yüzde 80'i, 2005 yılı sonunda ihracatın 60 - 80 milyar dolar aralığında gerçekleşeceği beklentisine sahip. Reel sektör temsilcileri arasında, ithalatın 100 milyar doları aşacağını bekleyenlerin oranı yüzde 44, 100 milyarın altında kalacağını bekleyenlerin oranı ise yüzde 40.
Öte yandan anket cevaplarına göre, iş adamlarının yüzde 41'i cari açığın 20 milyar doları aşmayacağını, yüzde 37'si ise aşacağını öngörüyor.
REEL SEKTÖRÜN 'NET' FOTOĞRAFI Karlılık ve Üretim: Anket sonuçlarına göre, iş adamlarının üçte biri (yüzde 33) karlılığını geçen seneye nazaran arttırdı. Ankete katılan iş adamlarının yüzde 35'i kar oranlarının geçen seneye göre değişmediğini kaydederken, 2004'e göre zarar ettiğini ifade edenlerin oranı ise yüzde 32 oranında kalıyor.
Öte yandan 2004 yılına göre, iç piyasadaki daralmaya ve düşük kura ve artan rekabet ortamında kar marjlarının düştüğüne dikkat çeken iş adamlarının yüzde 74'ü ise üretimin düştüğünü ifade ediyor.
İç Satışlar: Üretimdeki düşüş, satış rakamları ile de doğrulanıyor. İş adamlarının yüzde 58'i satışların düştüğünü, yüzde 24'ü ise satışların gekeşeceği bekleniyor.
MÜSİAD Anketi, reel sektçen seneye nazaran arttığını kaydetti. Bu iş adamları yılın ikinci yarısında da ilk yarıdaki tablonun devam edeceğini tahmin ediyor. Diğer yandan iş adamları 2005 yılının ilk yarısında yaşanmakta olan göreceli durgunluğun reel ekonomiye yılın ikinci yarısında damgasını vuracağını öngörüyor. Ankete katılan iş adamlarının yüzde 37'si yılın ikinci yarısında üretimi daha da azaltacağını, yüzde 38'i ise ilk yarıda yeterince düştüğü için bu düzeyin korunacağını ifade etti.
Dış Ticaret: Anket iş dünyasının, iç piyasada yaşanan durgunluğu her ne pahasına olursa olsun dış pazarlar ile aşmaya çalıştığını açık şekilde bir kez daha göz önüne de serdi. İş adamlarının yüzde 40'ı ilk yarıda ihracatlarının arttığını, yüzde 33'ü ise değişmediğini ifade etti. Geri kalan yüzde 27'lik kesim ise ihracatının düştüğünü ifade etti. Ancak azalan üretim ve iç satışlara paralel olarak MÜSİAD üyelerinin yüzde 40'ı ithalatının da azaldığını kaydetti. İthalatının arttığını ifade edenler ise yüzde17.
Stoklar: Bir yandan iç satışların azalması, öte yanda ihracat pazarlarının sıkıştığı bir ortamda, iş adamlarının geçen seneden kalma üretim ivmesini devam ettirmek arzusu stok artışı olarak karşımıza çıkıyor. Ankete katılan işadamlarının neredeyse yarısı (yüzde 48) stok artışı verirken, yüzde 33'ü ise stokların azaldığına işaret etti.
İstihdam: 2004 yılında yüzde 90'lık artışın yaşandığı istihdamda, bu yıl yaşanan durumun iş dünyasındaki iyimser beklentileri törpüler nitelikte olduğu da ortaya çıktı. İş adamlarının yüzde 53'ü istihdamın azaldığını açıkladı.
Yatırım Eğilimi: Anket sonuçlarına göre, yeni yatırımlarda yurt içi piyasaların ağırlığı teşkil ettiği, ülkedeki ekonomik ortama güven arttıkça dışarıda yatırım yapma eğilimini kısmen yavaşladığı belirlendi. İş adamlarının geçen sene planlamaya aldıkları yatırımlara, ayrıca yeni yatırımlar veya modernizasyon büyük oranda (Yüzde 60) devam ediyor.
Finansman Zorluğu: Reel sektörde finansman konusunda ticari bankların payı giderek artmasına ve Eximbank desteklerinin de yeterli olmasa da hatırı sayılır bir destek oluşturmasına karşın işadamları arasında özsermayeye dayalı finansman eğilimi hala sürüyor (Yüzde 55). Zira işletme sermayesi eksikliği çeken ve özkaynak oluşturmakta zorlanan işadamları, kredi maliyetlerinin halen çok yüksek olduğunu vurguluyor.
ANKETTEN ÇIKAN DİKKAT ÇEKİCİ SONUÇLAR - Karlılıktaki değişime bakıldığında, 2004 yılına göre ekonomide yaşanan iç piyasadaki daralmaya, düşük kura ve artan rekabet ortamındaki düşen kar marjlarına rağmen, KOBİ'lerin yüzde 68'inin karlılığın arttığını ve/veya azalmadığını ifade ediyor olması, iş adamlarının yeni şartlar altında daha düşük bir kar platformunda kalsa dahi faaliyetlerine devam ediyor olduklarını gösteriyor.
- Dış ticaret performansına ilişkin veriler, iş adamlarının iç piyasada yaşanan durgunluğu her ne pahasına olursa olsun dış pazarlar ile aşmaya çalıştığını ortaya koyuyor.
- KOBİ'ler denge kurunun oluşmasına engel olan faktörün aşırı yüksek faizler olduğu kanaatinde. İş adamları Merkez Bankası'nın faizlerin düşmesi konusunda direnerek rant kesiminin lehine haksız bir kaynak dağılımına neden olduğunu, öte yandan Hazine'nin de alternatif borçlanma enstrümanları geliştirme konusunda pasif kalarak, yüksek faize dolaylı katkıda bulunduğu düşünüyor.
- 2005 yılında kur istikrarının büyük ölçüde muhafaza edileceğini bekleyen iş adamları cari açığın hükümetin tahmininin hayli üzerinde gerçekleşeceğini, ancak bunun kur üzerinde en azından bu yıl ciddi bir baskı oluşturmayacağını göstereceğini düşünüyor.
- Enflasyona ilişkin veriler, işadamlarının hükümet hedefinin 2005 yılında da tutturulacağını doğrultusunda olduğunu ancak, başta petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle bazı iş adamlarının enflasyonun hedefin üzerinde gerçekleşme beklentisi içine girdiklerini göz önüne çıkarıyor.
- İş adamlarını en çok karamsar eden konu ise, ekonomi yüksek oranlarda büyürken kontrol edilemeyen cari açığın, ekonominin göreceli olarak soğutulduğu bir dönemde daha da hızlanarak artıyor olması endişesi.
- Ekonominin hem büyürken hem de soğutulurken cari açık vermesi iş adamları tarafından üretim dokusunun yok olması olarak değerlendiriliyor."
