Nükleer santralde yüce divanlık skandal

Nükleer santralin tek teklif ve yüksek fiyat ile tartışma konusu olan yarışmasında Komisyon'un, "Rusya'daki en pahalı benzerinin bile iki katı para istiyor" sonucuna vararak olumsuz karar verdiği ortaya çıktı.
Kararın 8 Nisan'da alınmasına karşın, olumsuz karar işleme sokulmayarak, kararın değiştirilmesi ve sonucun onaylanması için Yarışma Komisyonu'na baskı yapıldığı bildirildi.

Ayrıca teklif veren JSC Atomstroyexport, JSC İnter Rao Ues (Rusya), Park teknik Elektrik Madencilik ortaklığının, santral yapımının kendilerine verilmesi karşılığında, yarışmayı düzenleyen Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi'ne (TETAŞ) Hazine'ye aktarılmak üzere 15 yıl boyunca kardan yüzde 10 pay teklif ettiği de ortaya çıktı.

ANKA, Mersin Akkuyu'da kurulacak nükleer santral ile ilgili Yarışma Komisyonu Kararı'na ulaştı. 8 Nisan tarihli kararda, teklif verme son tarihi olan 24 Eylül 2008 tarihine kadar 13 isteklinin yarışma dokümanı satın aldığı anımsatıldı. Son teklif verme tarihinde altı adet zarf geldiği, zarflardan sadece JSC Atomstroyexport, JSC İnter Rao Ues (Rusya), Park teknik Elektrik Madencilik firmalarının oluşturduğu iş ortaklığının teklifinin bulunduğu, diğer beş firmanın zarflarının teklif niteliğinde olmadığı kaydedildi.

Teklif Türkiye Atom Enerjisi (TAEK) olurundan geçtikten sonra fiyat içeren üç numaralı zarfın 19 Ocak 2009'da istekliler ve medya önünde açıldığı anımsatıldı. Teklif içeriği şöyle açıklandı:

-DEVLETE 26 CENT'E ELEKTRİK SATACAK-
"-Toplam Aktif Elektrik Enerjisi Miktarı: 415 milyar 517 milyon 797 bin 649 kWh.
-Ortalama Aktif Elektrik Enerjisi Birim Fiyatları Ağırlıklı Ortalaması. 20.79 ABD Cent/kWh.
-İndirgenmiş Birim Fiyatı: 21.16 ABD Cent/kWh.
-Toplam Satış Tutarı: 86 milyar 367 milyon 454 bin 750 dolar.
-İndirgenmiş Aktif Elektrik Enerjisi Toplam Miktarı: 211 milyar 401 milyon 63 bin 908 kWh.
-İndirgenmiş Satış Tutarı: 44 milyar 728 milyon 135 bin 577 dolar."
Kararda ağırlıklı ortalaması 20.79 cent/kWh olan elektrik satış tutarının başlangıç yılı olan 2016'da 26.92 cent olarak başlayıp, 2030'da 15.72 cent'e inen bir çizgi izleyeceği de aktarıldı.

-İKİ KEZ EK ZARF VERDİLER, İADE EDİLDİ-

İş ortaklığının komisyona aynı gün (19 Ocak 2009 tarihinde) bir yazı ve ekinde zarf intikal ettirdiği kaydedilen kararda, "Ülkemizin yararı ve gelişen ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak, Yarışma Şartnamesi hükümlerine göre 3 numaralı zarfı oluşturan teklif fiyatlarının güncellendiği, tekliflerinin değerlendirilmesinde, yazıları ekinde bulunan fiyat tekliflerinin dikkate alınması"nın talep edildiği açıklandı.
Şartname gereği bu yeni zarfın iade edildiği bildirilen kararda, iş ortaklığının 20 Ocak 2009'da (bir gün sonra) aynı nitelikle bir yazı ve bu yazı ekinde kapalı bir zarf daha intikal ettirdiği, bunun da iade edildiği kaydedildi.

-İADE DİNLEMEYİP, 21'DEN 15'E İNDİLER-

İsteklinin aynı tarihte ilave fiyat sunduğu, bunun da Aktif Elektrik Enerjisi Birim Fiyatları Ağırlıklı Ortalaması (daha önce 20.79 olan) olarak 15.33 Cent/kWh, İndirgenmiş Birim Fiyatı (daha öce 21.16 olan) olarak 15.46 Cent/kWh olduğu bildirildi.

-YÜZDE 10 HAZİNE PAYI ‘RÜŞVETİ'-

Yazı ekinde, "Bu yarışmayı kazandığımız taktirde, İdarenizle imzalayacağımız sözleşme süresinin bitiminden sonraki 15 yıl boyunca iş ortaklığımızın yıllar bazında elektrik satışından elde edeceği net karın yüzde 10'unu TETAŞ aracılığı ile Hazine'ye aktarmayı teklif ve taahhüt ederiz" ifadesinin yer aldığı bir taahhütname sunulduğu bildirildi. Yarışma Komisyonu Kararı'nda, isteklinin bu yazısı ve eklerinin, şartnameye aykırılık nedeniyle değerlendirmeye alınmadığının altı çizildi.
Komisyon'un değerlendirmesinde, yarışmaya tek teklif geldiği için mukayese imkanı bulunmadığını belirtilirken, şartnamede, "en uygun teklifi veren isteklinin belirlenmesi" kaydı bulunduğu için Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA), Dünya Nükleer Birliği (WNA), Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), OECD-nükleer Enerji Ajansı (NEA), TAEK gibi uluslararası kabul görmüş kuruluşlara ait yayınlarda, nükleer santrallardan elektrik enerjisi üretim maliyetlerinin ele alındığı anlatıldı.

-DÜNYADA 2-7 CENT, 21.16 İSTİYORLAR-

Buna göre elektrik enerjisi toplam üretim maliyet tahminlerinin 2-7 ABD Cent/kWh aralığında olduğu açıklandı.
İstekli tarafından teklif edilen reaktör tipinin kurulu güç birim yatırım maliyetlerinin incelendiği belirtilen kararda, isteklinin bugüne indirgenmiş brüt kurulu güç birim yatırım maliyetinin hesaplandığı ifade edildi.

-EN PAHALININ BİLE İKİ KATINI İSTİYOR-

Novovoronezh II, Leningrad II, Baltic, Nizhegorod santralları verileri ile yapılan karşılaştırmaya dayanılan kararda, "Rusya'daki benzer santralların kurulu güç birim yatırım maliyetleri bin 958 ile 3 bin 250 dolar/kWh aralığında olup, isteklinin teklif ettiği kurulu güç birim yatırım maliyeti, en pahalı olanın iki katına yakındır. Bu nedenle, isteklinin teklifindeki yakıt ve işletme giderleri ayrıca incelenmemiştir" denildi.
İsteklinin ilk teklifi üzerinden yüzde 28 indirim ve kardan yüzde 10 pay vermeyi içeren ikinci teklifte bulunmasının da, resmi ve geçerli teklifindeki fiyatının yüksek olduğunun gösterdiği olduğunun altı çizilen metinde, karar şöyle açıklandı:

-KARAR: FİYAT YÜKSEK-

"Teşekkülümüz tarafından yapılan ‘Nükleer Güç Santralı Kurup İşletecek ve TETAŞ'a Elektrik Enerjisi Satacak Şirketin Belirlenmesi' yarışmasında, tek katılımcı olan, JSC Atomstroyexport, JSC Inter Rao ve Park teknik Elektrik Madencilik firmaları tarafından oluşturulmuş iş ortaklığının 21.16 ABD cent/kWh olan değerlendirmeye esas indirgenmiş birim fiyatını içeren teklifi yüksek bulunmuştur."
Kararın altında 9 komisyon üyesinin imzası bulunurken, karar metninin altına, Adnan Sarıkaya raporlu olduğundan, Azmi Küçükkeleş ve Kemal Uslu'nun da emekliye ayrılmaları nedeniyle yerlerine yedek üyelerin katıldığı belirtildi.

KOMİSYONA BASKI-

Karar bu yönde çıkarken, bu süreçte büyük bir skandalın yaşandığı da öne sürüldü. Komisyon kararının TETAŞ yönetimi aracılığıyla Enerji Bakanlığı'na, Bakanlık aracılığı ile de Bakanlar Kurulu'na sunularak sonuçlandırılması gerekiyordu. ANKA'nın güvenilir kaynaklardan edindiği bilgiye göre, Komisyon üyelerine, olumsuz karar almamaları için baskı yapıldı. Komisyon kararından dönmeyince, teklifin kabul edilemeyeceğini ortaya koyan karar metninin yumuşatılması istendi. Komisyon görüşünden vazgeçmeyince, karar 8 Nisan tarihinde alınmış olmasına rağmen, gereği Enerji Bakanlığı tarafından yerine getirilmedi. Dahası, bir-iki gün içinde yapılacak bir operasyon ile yarışma sonucunun, komisyon kararına rağmen, onaylanması için Bakanlar Kurulu'na sunulmasının tasarlandığı da bildirildi.

ANKA