Parmaklarınızda çomaklaşma var mı?
Parmaklarınızda çomaklaşma var mı?
El ve ayak parmaklarının, uçlarındaki yumuşak dokunun şişip yuvarlaklaşması çomak parmak adıyla bilinir.
İlk kez Hipokrat tarafından ampiyemli hastalarda tanımlanmış olduğundan "Hipokrat Parmağı" ismi de verilir.
Çomak parmak tam oluştuğunda çok kolay tanınır. Erken evrelerde tanınabilmesi için dikkatli bir fizik muayene gerekir. Önce tırnak yatağı ile kökünde bir ödem başlar. Daha sonra tırnak saat camı görünümünü alır, uzunluğuna ve yatay olarak genişler. Tırnak etrafındaki yumuşak doku giderek artar ve sonunda parmak yuvarlaklaşıp çomak şeklini alır.
Çomaklaşma, genel olarak işaret parmağından başlar. Çoğu zaman iki taraflı ve simetriktir, ancak tüm parmaklarda aynı derecede olmayabilir. Bazı kişilerde ayak parmaklarında daha belirgindir. Özel durumlarda tek taraflı ve hatta tek bir parmakta bile oluşabilir. Bazen de sadece ayak parmaklarında saptanır.
Çomaklaşma genellikle çok yavaş (aylar, yıllar...) gelişir ve ağrısızdır. Hasta parmaklarındaki şekil değişikliğinin farkında değildir. Bronş kanserinde görülen çomaklaşma ise çok hızlı gelişir, ağrılıdır ve hasta parmaklarındaki olayın farkındadır.
Çomaklaşmanın derecesi esas hastalığın aktivitesiyle ilgilidir. Doğuştan morarmaları olan kalp hastası çocuklardaki çomaklaşma, kalp ameliyatından sonra düzelir. Bronş kanseri ile birlikte olan çomaklaşma da tümörün çıkarılmasıyla geriler veya tamamen kaybolabilir. Apse ve ampiyem tedavi edildikçe çomaklaşma da azalır.
Erken dönemde tırnak yatağındaki bağ dokusunun normalde 2 mm olan kalınlığı 3-4 mm veya daha fazla artar. Bu, hem kan hacmindeki artıştan ve hem de dokulardaki ödemden dolayıdır. İltihapla ilgili değişiklikler çok azdır. Bir süre sonra, ödem ve iltihap hücreleri yerlerini bağ dokusu liflerinden oluşan kalın ağlara bırakır.
ÇOMAK PARMAĞIN OLUŞUMU
Tüm çomak parmaklarda ortak olan nokta parmak uçlarındaki damarların genişlemesi ve temiz ve kirli kan damarları arasında bağlantılar oluşumudur. Bunun sonucu, kılcal damarlarda basınç artar ve dokulara sıvı sızması kolaylaşır.
Çomak parmak oluşumu çeşitli teorilerle açıklanmaktadır. Buna göre, bazıları damarlardaki genişlemenin sinirlerle ilgili olduğu görüşündedirler. Çünkü, bazı hastalarda vagus ismi verilen sinirin kesilmesiyle çomaklaşma gerilemektedir.
Bazı hastalarda ise kandaki "büyüme hormonu" düzeylerinin yüksekliği ile çomaklaşma arasında ilişki dikkat çekmiştir.
TANI
Tam gelişmiş çomak parmağın tanınması çok kolaydır. Çomaklaşmanın henüz çok belirgin olmadığı durumlarda aşağıdaki bulgular aranmalıdır:
-Tırnak kökündeki ödemin saptanması: Bu ödem, hastanın tırnak köküne parmak ucu ile bastırılarak bir dalgalanma hissi saptanmasıyla veya tırnak köküne bastırıldığında bir şişliğin ele gelmesiyle ortaya konabilir.
-Karşı karşıya getirilen işaret parmakları arasındaki eşkenar dörtgen şeklindeki aralığın kaybolması da çomaklaşmanın erken belirtilerindendir.
-Tırnak üst düzeyi ile yumuşak doku arasındaki normalde 180' den küçük olan açının 180 den daha büyük olmasıdır.
ÇOMAKLAŞMA GÖRÜLEN HASTALIKLAR
Çomak parmağa neden olabilecek hastalıkların başlıcaları şunlardır. Akciğer kanseri, akciğer apsesi, ampiyem, akciğer fibrozisi, kronik tüberküloz, doğuştan morarmalı kalp hastalıkları, kalp iç zarı iltihabı, siroz, iltihaplı bağırsak hastalıklarıdır.
Çomaklaşma, nadir olarak her hangi bir hastalığa bağlı olmadan, ailesel olarak da görülebilir.
Çomak parmak kronik bronşit ve astım için olağan bir bulgu değildir. Böyle bir hastada çomaklaşma saptanırsa, bronş kanseri veya akciğer apsesinden kuşku duymak gerekir.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi
