Sivil toplum ve yardım kuruluşları: Küresel vergi anlaşması yetersiz

Sivil toplum ve yardım kuruluşları, G7 ülkeleri Maliye Bakanları'nın çokuluslu şirketlerin daha fazla vergi ödemesi için vardıkları anlaşmayı yetersiz olmakla eleştirdi.

Londra'da buluşan bakanlar, büyük şirketlerin iş yaptıkları ülkelerde daha fazla vergi ödemeye sevk ederek, vergi kaçırmalarını önlemeyi öngören bir uzlaşmaya varmıştı.

Bakanlar ayrıca, ülkelerin vergi oranlarında rekabet etmesini önlemek için yüzde minimum 15'lik bir küresel kurumlar vergisi oranı üzerinde prensip olarak anlaştı.

Ancak yardım kuruluşu Oxfam yüzde 15'lik minimum kurumlar vergisinin, "çok düşük olduğunu" belirtti.

Amazon ve Google gibi teknoloji devleri bu önlemlerden etkilenen şirketler arasında olabilir. Bu hamleyle, Covid salgını krizi döneminde milyarlarca dolar borç alan hükümetlerin borç ödemeleri için kaynak sağlanabilir.

ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Kanada, İtalya ve Japonya Maliye Bakanları'nın bu uzlaşısı, diğer ülkelere de benzer bir önlem alma baskısı oluşturacak. Konu gelecek ayki G20 zirvesinde gündeme gelebilir.

Oxfam Genel Müdürü Gabriela Bucher "G7'nin bozuk bir küresel vergi sistemini, İrlanda, İsviçre ve Singapur gibi vergi cennetleriyle benzer oranlarda minimum küresel kurumlar vergisi oranı belirleyerek tamamen revizyondan geçirdiğini iddia etmesi absürt" dedi.

Tax Justice Network (Vergi Adaleti Ağı) adlı kuruluşun genel müdürü Alex Cobham da anlaşmayı bir "dönüm noktası" riye tanımlarken, sistemin hala "aşırı derecede adaletsiz" olduğunu vurguladı.

İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak, anlaşmanın küresel şirketlere eşit şartlar oluşturmak üzere tasarlandığını belirtmişti.

Sunak "Yıllar süren müzakerelerin ardından, G7 Maliye Bakanları küresel vergi sistemini reformdan geçirmek ve dijital çağa uydurmak için tarihi bir anlaşma yaptı" demişti.

Neden kuralları değiştirmek istediler?

Hükümetler uzun süredir, birçok ülkede birden faaliyet gösteren küresel şirketlerin nasıl vergilendirileceği sorununu ele alıyordu. Zorluk, Amazon ve Facebook gibi dev teknoloji şirketlerinin ortaya çıkmasıyla daha da büyüdü.

Şu anda şirketler, düşük kurumlar vergisi bulunan ülkelerde yerel şubeler açıp, karlarını buralarda beyan edebiliyor.

Bu da, satışlar büyük ölçüde başka ülkede yapılsa da yerel vergi oranlarına tabi olmaları anlamına geliyor. Bu yasal ve sıklıkla başvurulan bir uygulama.

Anlaşma bu pratiği iki şekilde engellemeyi amaçlıyor.

G7 ülkeleri ilk olarak, ülkelerin birbiriyle rekabetini önleyebilmek için minimum bir küresel vergi oranı istiyor.

İkincisi de konulacak kurallarla, şirketlerin karlarını beyan ettikleri ülkelerde değil, mal ve hizmetlerini sattıkları ülkelerde vergi ödemesini sağlamayı amaçlıyorlar.

Anlaşmada neler var?

Çokuluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri yerlerde vergi ödemesi anlaşmanın "birinci sütunu" olarak görülüyor ve en az yüzde 10 kar oranı bulunan küresel şirketlere uygulanacak.

Sonuç bildirgesine göre bunun üzerindeki yüzde 20 ve üzerindeki kar, faaliyet gösterdikleri yerlere gönderilecek ve buralarda vergilendirilecek.

Anlaşmanın ikinci "sütunu" ise ülkelerin vergi oranlarında rekabet etmesini önlemek için yüzde 15'lik bir minimum küresel kurumlar vergisi öngörüyor.

Şirketler nasıl tepki verdi?

Teknoloji devlerinden anlaşmayı memnuniyetle karşılayan açıklamalar geldi. Facebook'tan Nick Clegg "Bu uluslararası vergi reformu sürecinin başarılı olmasını istiyoruz ve bunun Facebook'ın farklı yerlerde daha çok vergi ödemesi anlamına geleceğini biliyoruz" dedi.

Bir Amazon Sözcüsü anlaşmanın "uluslararası vergi sistemine istikrar getirmekte ileri yönelik bir adım" olduğunu söylerken, Google Sözcüsü "Uluslararası vergi kurallarını güncellemek için yapılan çalışmaları güçlü bir şekilde destekliyoruz" ifadelerini kullandı.