Türkiye İstatistik Kanunu yürürlüğe girdi
ANKARA (İHA) - Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) adını almasının ardından 10 Kasım 2005 tarih ve 5429 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu da 18 Kasım 2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Türkiye İstatistik Kurumu'ndan yapılan yazılı açıklamada, kurum dahil, tüm kamu kurumlarının istatistik faaliyetlerine bir çerçeve getirildiği ve Türkiye İstatistik Kanunu'nun Türkiye'de istatistik alanında bir çerçeve kanun niteliğinde olduğu belirtildi. Uluslararası alanda kullanılan tanım ve standartlarla temel istatistiki kavramların, tüm üretici ve kullanıcıları bağlayacak şekilde yasal metinlerde tanımlandığı da belirtilerek, programlı istatistik üretimini öngören bir sisteme geçildiği bildirildi. Yeni kanuna göre, bundan böyle "Resmi İstatistik Programı" adıyla 5 yıl sure için bir program hazırlanacak. Söz konusu program, Türkiye'deki resmi istatistik üretiminin hukuki ve teknik çerçevesini oluştururken, programın hazırlanması sürecinde ilgili tüm kurum ve kuruluşlar da aktif olarak yer alacak. Taslak programın son şekli İstatistik Konseyi'nde görüşülecek ve Program, Bakanlar Kurulu kararıyla Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek.
Nüfus, sanayi, tarım gibi sayımlar dahil tüm istatistik çalışmaları Resmi İstatistik Programı ile planlanacak ve uygulamaya konulacak. Sadece programda yer alan konularda ve programda yer alan kuruluşlar tarafından üretilen istatistiki veriler, resmi istatistik olarak kabul edilecek. Bu sistem sayesinde, aynı konularda farklı kurumlar tarafından mükerrer istatistik üretim süreçleri son bulacak; kurumlar arası koordinasyon yoluyla emek ve zaman tasarrufu sağlanacak. Bütün gelişmiş ülkelerdeki istatistiki sistemler ile büyük ölçüde aynı olan ve istatistiklerin ülke genelinde programlı bir düzen içerisinde ve tek elden koordine edildiği bu yeni sistem aracılığıyla, hangi istatistiki verinin, hangi tarihte, nasıl ve kimler tarafından üretileceği açık bir şekilde belirlenecek.
Yeni kanunla kurulması öngörülen İstatistik Konseyi, Başbakanlığa bağlı kuruluşların müsteşarları, Bakanlık müsteşarlarıyla daire başkanlarından oluşuyor. Ayrıca, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından belirlenen bir öğretim üyesiyle sivil toplum kuruluşlarından 2 temsilci de konseyin üyeleri arasında yer alacak.
Konsey, Türkiye'nin resmi istatistik ihtiyaçlarını tespit edecek ve Resmi İstatistik Programı'nın oluşturulma sürecinde ilgili kurum ve kuruluşların katılımının sağlandığı temel platform görevini üstlenecek. Yeni Kanun ile bilimsel ve teknik özerkliği geliştirilmiş olan Türkiye İstatistik Kurumu'nun, Kurum Başkanı 5 yıl süreyle Bakanlar Kurulu Kararıyla atanacak. Başkan, Başkan Yardımcısı, Daire Başkanı, Bölge Müdürü, İstatistik Müşaviri, Uzman ve Uzman Yardımcısı kadro ve unvanlarına atamada eğitim, yabancı dil gibi yeni kriterler aranacak. Koordinasyon rolü de güçlendirilen Türkiye İstatistik Kurumu'nun kişilerden ve kurumlardan istatistiki bilgi isteme gücü geliştirildi. Kurum'un istatistik üretmek amacıyla kamu kurumlarının tuttuğu idari kayıtları kullanabilme yetkisi güçlendirildi. Ayrıca, resmi İstatistik üreten tüm kuruluşlardaki istatistiki çalışmaları, kayıt, standart, sınıflama ve veri kalitesi açılarından kontrol eden "Veri Kalite Kontrol Kurulu" oluşturuldu. Özel kişi ve kuruluşlar tarafından yapılan istatistik çalışmalarına da düzenleme getiren yeni Kanun'a göre, resmi istatistik tanımı dışında bulunan ancak, sonuçları kamuoyuna açıklanan araştırmaların nasıl, kim tarafından, ne zaman ve hangi yöntemle yapıldıklarının da kamuoyuna duyurulması zorunluluğu da getirildi. Böylece bir tür otokontrol sistemi oluşturuldu.
