Uefa Kupası tarihindan notlar
Almanya'nın Werder Bremen ve Ukrayna'nın Shakhtar Donetsk takımları arasında Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı'nda oynanacak final bir çok ilke sahne olacak. Bu finalle İstanbul ve Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı ilk kez bir UEFA Kupası finaline ev sahipliği yapacak. Bu kupa ayrıca "UEFA Kupası" adı altında oynanacak son final olma özelliğini de taşıyor. UEFA Kupası, UEFA'nın aldığı kararla gelecek sezondan itibaren yeni formatıyla "UEFA Avrupa Ligi" olarak organize edilecek.
AVRUPA KITASI DIŞINDAKİ İLK FİNAL
Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı'nın Asya Kıtası'nda bulunması nedeniyle Werder-Bremen-Shakhtar Donetsk maçı Avrupa Kıtası dışında oynanan ilk UEFA Kupası finali olacak. UEFA Kupası'nın finali, kupa tarihinde ilk kez kıta dışına taşınacak ve Asya kıtasında oynanacak.
2 TAKIMIN DA İLK FİNALİ
İstanbul'daki karşılaşma hem Werder Bremen, hem de Shakhtar Donetsk takımları için de ayrı bir önem taşıyacak. İki takım da, UEFA Kupası'nda ilk finallerine İstanbul'da "UEFA Kupası" adı altında yapılacak son finalle çıkacak.
Werder Bremen, daha önce birer kez Kupa Galipleri Kupası ve UEFA İntertoto Kupası'nda mutlu sona ulaşırken, Shakhtar Donetsk'in ise Avrupa kupalarında bir başarısı bulunmuyor.
UKRAYNA TAKIMI İLK KEZ FİNALDE
Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı'nda yaşanacak bir başka ilk ise Ukrayna takımının finalde mücadele edecek olması. Shakhtar Donetsk, UEFA Kupası tarihinde ilk kez finale çıkan bir Ukrayna takımı olarak Werder Bremen karşısına çıkacak. Almanlar ise daha önce bu kupada 13 final oynamış ve bunların 6'sını kazanmıştı.
LUCESCU VE MESUT ÖZİL'İN İLK UEFA KUPASI FİNALİ
Türkiye'de Galatasaray ve Beşiktaş'ta görev yapan Rumen teknik direktör Mircea Lucescu, ilk UEFA Kupası finaline Shakhtar Donetsk'in başında, çalıştırdığı takımların ezeli rakibi Fenerbahçe'nin stadında çıkacak. Lucescu'nun yanı sıra Werder Bremen de forma giyen gurbetçi futbolcu Mesut Özil de ilk UEFA Kupası finaline Türkiye'de çıkmış olacak.
İLK GOL GÜNEY AFRİKALI FUTBOLCUDAN
Uluslararası Fuar Şehirleri Kupası adı altında 1955'te başlayan organizasyonun ilk maçı 4 Haziran 1955'te İsviçre'de Charlton ile Basel arasında oynandı. Charlton'ın 5-0 kazandığı bu maçta kupanın ilk golünü de İngiliz takımının Güney Afrikalı oyuncusu Eddie Firmani attı. Turnuvanın ilk "hat-trick"ini yapmayı ise Arsenal'in forveti Cliff Holton başarırken, 1971'de UEFA Kupası adı altında düzenlenen ilk kupayı İngiliz takımı Tottenham müzesine götürdü.
Başlangıçta iki ayaklı finallerle oynanan kupada, 1998'den itibaren tarafsız sahada oynanan tek maçlı finallere dönüldü. Paris'teki Parc des Princes Stadı'nda Inter ve Lazio arasında oynanan bu finali İnter takımı 3-0 kazandı.
EN GOLCÜSÜ LARSSON
UEFA Kupası tarihinin en çok gol atan oyuncusu ise İsveçli Henrik Larsson oldu. Feyenoord, Celtic ve Helsingborg takımlarıyla çıktığı maçlarda attığı toplam 37 golle turnuvanın gelmiş geçmiş en golcü futbolcusu olan İsveçli santrforu, 29 golle Alman Dieter Müller izliyor. İki golcünün ortak özellikleri ise kupayı kazanmayı başaramamış olmaları.
Bu arada eski Trabzonsporlu Şota Arvaladze de Dinamo Tiflis, Trabzonspor, Ajax, Glasgow Rangers ve AZ Alkmar formalarıyla UEFA Kupası'nda toplam 25 gol atarak en golcüler listesinde 3. sırada yer aldı.
KLINSMANN'IN REKORU
Bir sezon içinde en fazla gol atan oyuncular listesinde ise Alman Jürgen Klinsmann ilk sırada yer alıyor. 1995-96 sezonu finalinde Fransa'nın Bordeaux takımını toplamda 5-1'lik averajla yenerek şampiyon olan Bayern Münih'in, o sezon attığı 32 golün 15'ini Klinsmann kaydetti. 1980-81 sezonunda kupayı kazanan Ipswich Town'ın santrforu John Wark ise 14 gol atarak bir sezonda en çok gol atan ikinci oyuncu olarak dikkat çekti.
LUCESCU, 6. TEKNİK DİREKTÖR OLACAK MI?
UEFA Kupası'nı bugüne dek yabancı bir takımın başında kazanan 5 teknik direktör bulunuyor. Ukrayna'nın Shakhtar Donetsk takımının Rumen teknik adamı Mircea Lucescu, ekibinin kupayı kazanması halinde, UEFA Kupası'nda yabancı bir takımın başında şampiyonluğa ulaşmış 6. teknik adam olacak.
Daha önce 1962 ve 1963 yıllarında Valencia'nın başında iki kupa kazanan Arjantinli Alejandro Scopelli'nin açtığı yolu, İskoç Bill Shankly (Liverpool-1973), Hollandalı Huub Stevens (Schalke 04--997), Fransız Gerard Houllier (Liverpool-2001) ve geçen yıl da Hollandalı Dick Advocaat (Zenit St. Petersburg) izlemişti.
EN ÇOK KAZANAN TEKNİK DİREKTÖR TRAPATTONI
UEFA Kupası'nı en çok kazanan teknik direktör 3 kezle İtalyan Giovanni Trapattoni oldu. Trapattoni, Juventus'un başında 1976-77, 1990-91 ve 1992-93 sezonlarında kupayı kazanma başarısı gösterdi. Real Madrid'i çalıştıran İspanyol Juande Ramos ise Sevilla'nın başındayken 2 yıl üst üste (2005-06 ve 2006-07) takımını UEFA Kupası şampiyonu yaptı.
3 KEZ KAZANMIŞ 3 OYUNCU VAR
UEFA Kupası'nı 3 kez kazanmış 3 futbolcu bulunuyor. İngiliz Ray Clemence, İtalyan Giuseppe Bergomi ve Nicola Berti, UEFA Kupası sevincini 3'er kez yaşadılar. Bergomi ve Berti, kupayı 1991, 1994 ve 1998 yıllarında Inter formasıyla kaldırırken, Clemence ise 2 ayrı takımda kupayı kazanma başarısı gösterdi. 1973 ve 1976 yıllarında Liverpool formasıyla şampiyonluğa ulaşan Clemence, 1984 yılında da Tottenham takımıyla kupaya uzandı.
EN ÇOK FORMA GİYEN OYUNCU BERGOMI
UEFA Kupası'nda en çok forma giyen oyuncu ise İtalyanların unutulmaz ismi Giusseppe Bergomi oldu. Bergomi, Inter formasıyla toplam 96 UEFA Kupası maçına çıkarken, Frank Rost, Werder Bremen, Schalke 04 ve Hamburg formalarıyla 76 maçla ikinci, İtalyan kaleci Walter Zenga da 69 maçla üçüncü sırada yer aldı.
5 GOL BİRDEN ATAN FUTBOLCULAR
UEFA Kupası'nda bir maçta 5 gol birden atan 4 futbolcu yer alıyor. 1971-72 sezonunda Eintracht Braunschweig, Glentoran'ı 6-1 yenerken, Ludwig Bründl 5 gol birden atarak tarihe geçti. Bu rekoru daha sonra 15 Eylül 1976'da 12-0 biten Derby County-Finn Harps maçında yine 5 gol atan Derby County takımından Kevin Hector, 1984-85 sezonunda Ajax formasıyla Lüksemburg'un Red Boys Differdange takımına 5 gol atan Marco Van Basten, 1992'de de Napoli'nin Uruguaylı oyuncusu Daniel Fonseca, Valencia'ya 5 gol atarak rekora ortak oldu.
14-0'LIK REKOR
UEFA Kupası'nın en farklı galibiyetini Hollanda'nın Ajax takımı, Lüksemburg'un Red Boys Differdange ekibini 14-0 yenerek elde etti. 1984-85 sezonundaki eşleşmenin Lüksemburg'da oynanan ilk karşılaşması ise 0-0 berabere sona ermişti.
İKİ MAÇTA TOPLAM 21 GOL
Bir başka Hollanda takımı Feyenoord ise kupada bir eşleşmede en çok gol atan ekip olarak rekor kırdı. Feyenoord, 1972-73 sezonunda Lüksemburg takımı olan Rumelange ile yaptığı iki maçta toplam 21 gol atarak kırılması zor bir rekora imza attı. Hollanda ekibi, ilk maçı 9-0, rövanşı da 12-0 kazanarak bir üst tura çıkmayı başardı.
15 KİLOLUK KUPA
Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadı'nda kupayı kazanan takımın kaptanı, UEFA'nın ödülleri arasındaki en ağır kupayı kaldıran son kişi olacak. Tam 15 kilogram ağırlığındaki kupanın yüksekliği 65 cm., genişliği 33 cm., derinliği ise 23 cm.
İsviçreli sanatçı Alex W. Diggelman tarafından tasarlanan UEFA Kupası, sarı renkli, mermer bir sütun tabanın üzerine yerleştirilmiş gümüş kaplamalı bir kupa ve ünlü sanatçı Bertoni tarafından Milano'daki atölyelerde yapıldı.
2010 yılında UEFA Kupası'nın adı "UEFA Avrupa Ligi" olarak değiştirileceği için yeni bir kupa tasarlanacak ve UEFA Kupası Şampiyonu olan takımın kaptanı, yeni tasarlanmış olan bu kupayı Hamburg'da kaldıracak.
Turnuva yönetmeliğine göre şampiyon olan her kulüp UEFA Kupası'na sadece bir sene süresince sahip olabildi. Bir yıllık süreç tamamlandıktan sonra ise kazanan takıma, yaklaşık 23 bin Avro değerindeki gerçek kupanın beşte dördü büyüklüğünde, aslına çok benzeyen ve maliyeti 2 bin Avro civarında olan taklit bir kupa verildi.
UEFA Kupası'nı arka arkaya üç kez ya da toplamda beş kez kazanan kulüp, kupanın orijinalini alabilecekti. Ancak bu durum bugüne kadar hiç yaşanmadı. Bu nedenle geçen sezon yönetmelikte yapılan değişikliklerin ardından UEFA Kupası'nın bundan böyle UEFA'da kalmasına ve asıl kupa yerine onunla tamamen aynı büyüklüğe sahip bir kopyasının kulüplere teslim edilmesine karar verildi. Ayrıca gelecek dönemlerde herhangi bir takımın kupayı 3 kez arka arkaya veya toplamda 5 defa kazanması durumunda, bu başarının UEFA tarafından ödüllendirilmesi konusunda uzlaşmaya varıldı.
UEFA KUPASI İSTATİSTİKLERİ
UEFA Kupası'nın 1971'den bu yana dikkat çeken istatistikleri şöyle:
En Çok Kazanan Kulüpler (3):
Inter (1990/91, 1993/94, 1997/98)
Juventus (1976/77, 1989/90, 1992/93)
Liverpool (1972/73, 1975/76, 2000/01)
En Çok Kazanan Futbolcular (3):
Ray Clemence (Liverpool-1972/73, 1975/76, Tottenham-1983/84)
Giuseppe Bergomi (Inter-1990/91, 1993/94, 1997/98)
Nicola Berti (Inter-1990/91, 1993/94, 1997/98)
En Çok Kazanan Teknik Direktörler:
Giovanni Trapattoni - 3 kez (Juventus 1976/77, 1990/91, 1992/93)
Juande Ramos - 2 kez (Sevilla 2005/06, 2006/07)
En çok kazanan ülkeler:
İtalya: 9, İngiltere 6, Almanya 6, İspanya 5, Hollanda 4, İsveç 2, Rusya, 2, Belçika 1, Portekiz 1, Türkiye 1.
En çok forma giyen oyuncular
Giuseppe Bergomi (Inter): 96
Frank Rost (Werder Bremen, Schalke 04, Hamburg): 76
Walter Zenga (Inter): 69
Enzo Scifo (RSC Anderlecht, Inter, FC Girondins de Bordeaux, AJ Auxerre, Torino Calcio, AS Monaco FC): 66
David Narey (Dundee United FC): 63
En Fazla Gol Atan Oyuncular:
37 Henrik Larsson (Feyenoord, Celtic FC, Helsingborgs IF):
37 Dieter Müller (1. FC Köln, VfB Stuttgart, Bordeaux):
29 Şota Arvaladze (Dinamo Tiflis, Trabzonspor, Ajax, G.Rangers, AZ Alkmaar):
27 Alessandro Altobelli (Inter, Juventus): 25
Bir sezon içinde en fazla gol atan oyuncular:
Jürgen Klinsmann (Bayern Münih, 1995/96): 15
John Wark (Ipswich Town, 1981/82): 14
Derlei (FC Porto, 2002/03): 12
UEFA Kupası Finali'nde en çok yer alan ülkeler:
İtalya: 15 (9 galibiyet/6 mağlubiyet)
Almanya: 13 (6 galibiyet/7 mağlubiyet)
İngiltere: 10 (6 galibiyet/4 mağlubiyet)
İspanya: 9 (5 galibiyet/4 mağlubiyet)
Hollanda: 6 (4 galibiyet/2 mağlubiyet)
Fransa: 4 (4 mağlubiyet)
Belçika: 3 (1 galibiyet/2 mağlubiyet)
Portekiz: 3 (1 galibiyet/2 mağlubiyet)
İskoçya: 3 (3 mağlubiyet)
İsveç: 2 (2 galibiyet)
Rusya: 2 (2 galibiyet)
Türkiye: 1 (1 galibiyet)
Yugoslavya: 1 (1 mağlubiyet)
Macaristan: 1 (1 mağlubiyet)
Avusturya: 1 (1 mağlubiyet)
