Vizesiz seyahat süreci nasıl işleyecek?

Elçin Poyrazlar

Londra

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu bugün Türkiye vatandaşlarına Schengen Bölgesi'nde vizesiz seyahat sağlanması yönünde Avrupa Parlamentosu ve AB ülkelerine tavsiyede bulundu.

AB Komisyon Başkan Yardımcısı Frans Timmermans'ın duyurduğu karara göre Türkiye vize serbestisi için gereken tüm koşulları sağlarsa ve AB içindeki siyasi onay süreci olumlu ilerlerse, Türkiye vatandaşları Haziran ayının sonundan itibaren Avrupa'ya kısa dönemli seyahatlerini vizesiz gerçekleştirebilecek.

Bu süreçle ilgili merak edilen soruları ve yanıtlarını İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Brüksel Daimi Temsilcisi Haluk Nuray'a danıştık.

Vize serbestisi ne zaman uygulanmaya başlayacak?Komisyonun önerisi Avrupa Parlamentosu ve ardından üye ülkeler tarafından onaylanırsa yasa, AB'nin Resmi Gazetesi'nde yayınlacacak ve hemen sonra vize serbestisi yürürlüğe girmiş olacak. Nuray tüm koşullar sağlanırsa Haziran sonuna kadar sürecin tamamlanacağı ve 1 Temmuz itibariyle Türkiye vatandaşlarının vize serbesti hakkı doğacağını düşünüyor.

Vize serbestisi ne haklar sağlıyor?Vize serbestisi Türkiye vatandaşlarına Schengen bölgesindeki bir ülkeye her altı ayda bir kez olmak üzere azami 90 güne kadar turistik, iş, aile ve diğer seyahatleri gerçekleştirme hakkı sağlıyor. Vize muafiyeti AB içinde çalışma imkanı sağlamıyor. Schengen bölgesine girişte seyahat nedeni ve yeterli mali olanaklara sahip olunduğunun ispatlanması gerekecek. Sınır polisleri, şüphelendikleri kişileri ülkeye sokmayabilir.

**Vizesiz seyahat İrlanda ve İngiltere dışındaki AB üyelerinde, AB'ye üye olmayan ancak Schengen bölgesinde bulunan İzlanda, Liechtenstein, Norveç ve İsviçre'de geçerli olacak.

1 Temmuz'dan itibaren vizesiz Avrupa'ya gidilebilecek mi?Süreçte herhangi bir olumsuzluk yaşanmazsa evet. Ancak mevcut Türk pasaportlarıyla bu mümkün değil. AB parmak izi, fotoğraf ve yüz tanıma gibi unsurların bulunduğu AB standartlarına uygun çipli pasaportlar olmadan hiç kimsenin sınırlardan vizesiz kabul edilmeyeceğini açıkladı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise çipli pasaportların 1 Haziran'dan itibaren dağıtılmaya başlanacağını açıkladı.

AB vize serbestisine fren mekanizmasından söz ediyor. Bu ne demek?AB ülkeleri Türkiye'ye vize serbestisi sürecinde bir sorun yaşanırsa süreci askıya alabilecek bir mekanizmanın bulunmasını istiyor. Bu mekanizma Komisyon'un önerileri arasında yer alıyor. Nuray Türkiye'de kriterlerle ilgili bir gerileme yaşanması ya da Türkiye'den çok sayıda mülteci başvurusu olması durumunda bu mekanizmanın devreye girebileceği yorumunda bulundu.

AB Komisyonu'nun tavsiyesi ne anlama geliyor?Nuray Komisyon'un tavsiyesi sonucu Türkiye'nin AB'ye vize istenen ülkeler listesinden çıkarılmasına yeşil ışık yakıldığını ifade ediyor. Türkiye'nin

vize serbestisine yönelik 72 koşulun tamamını acilen yerine getirmesinden sonra son kararı Haziran ayında toplanan üye ülkeler verecek. Türkiye yolsuzlukla mücadele, verilerin korunması, tüm AB üyesi ülkelerle adli işbirliği, Avrupa Birliği'nin polis örgütü EUROPOL'la daha sıkı işbirliği ve terörle mücadele yasaları ve uygulamalarının gözden geçirilmesi gibi 5 alanda atmak zorunda.

Bu noktadan sonra teknik süreç nasıl ilerleyecek?Komisyon'un önerisi önce Avrupa Parlamentosu'na (AP) gidecek. Parlamento'da Dış İlişkiler Komitesi ile Temel Hak ve Özgürlükler Komitesi'nde öneri görüşülecek ve oylanacak. Kabul edilmesi durumunda AP Genel Kurul oturumunda ele alınacak ve değişiklik önerileriyle şekilenecek nihai metin oylamaya sunulacak. Öneri, oylamada kabul edilirse Haziran ayında toplanan AB üye ülkelerinin onayına sunulacak.

AP kararı bağlayıcı mı? Karar olumsuz çıkarsa ne olacak?AP vize serbestisine onay vermezse konu AB ülkelerinin gündemine gelemeyecek ve süreç tıkanacak. İKV Brüksel Temsilcisi Haluk Nuray Parlamento kararının kritik olduğunu ve insan hakları konusunda AP'de Türkiye karşıtı bir tutumun görüldüğünü söylüyor.

Eğer AP'den "hayır" yanıtı çıkarsa, konu bir sonraki oturuma ertelenerek süreç geciktirilebilir. Ancak Nuray AB ülkelerinde Türkiye'ye vize serbestisi sağlanması yönünde siyasi bir iradenin bulunduğunu ve hükümetlerin kendi parlamenterlerini etkileyebileceğini düşünüyor.

Karar olumlu çıkarsa ne olacak?AP kararı "evet" olursa AB Konseyi Adalet ve İçişleri Bakanları düzeyinde 9-10 Haziran tarihlerinde toplanacak ve önerinin kabulü için nitelikli çoğunluk yetecek. Nitelikli oy çoğunluğu için, oylamaya katılan üye ülke sayısının yüzde 55'inin ve toplam nüfuslarına göre yüzde 65'inin "evet" demesi gerekiyor.

Tek bir ülke süreci durdurabilir mi?Hayır. Karar nitelikli oy çoğunluğuyla alındığı için tek bir ülkenin itirazları işe yaramayacak. Nuray Türkiye'nin Avrupa'ya göçmen akınını azaltmada etkili olduğunun ve Ankara'nın yükümlülüklerini yerine getirdiğinin görülmesinden sonra AB içinde özellikle büyük ülkelerin bunu desteklediğini söylüyor.

Hangi ülkeler vize serbestisine destek veriyor hangileri karşı çıkıyor?Destek veren ülkelerin başında Fransa, Almanya, İtalya ve Yunanistan var. Avusturya, Doğu Avrupa ülkeleri pek istekli olmasa da büyük ülkelerin ağırlığını koyacağı görüşü hakim.**