"Yargı Reformu Strateji Belgesi devletimizin milletimize sözüdür"

KEMAL KARADAĞ - Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, "Güven veren ve erişilebilir adalet" sloganıyla hazırlanan 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyetin bulunduğu Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin "Bütün Türkiye'nin metni" olduğunu belirtti. Gül, "Yargı Reformu Strateji Belgesi, hükümetimizin, devletimizin milletimize sözüdür, taahhüdüdür." dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ve Adalet Bakanlığınca hazırlanan Yargı Reformu Strateji Belgesi için ilk adım TBMM'nin açılmasıyla atılacak.

Meclise paketler halinde sunulması planlanan düzenlemelerin yasalaşmasıyla yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, hak ve özgürlükler, insan hakları, adalete erişim gibi konularda yeni dönem başlayacak.

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Yargı Reformu Strateji Belgesine ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Yargı Reformu Strateji Belgesinin, "Güven veren ve erişilebilir adalet" vizyonu üzerinde şekillendirildiğine işaret eden Gül, şunları söyledi:

"Bu belge bir referans metindir, bir pusuladır.
Reformun ana ekseninde milletimiz vardır. Vatandaşlarımıza adalet hizmeti verirken daha kaliteli bir standardı yerleştirmeyi arzu ediyoruz.
Yargı Reformu Strateji Belgesi 82 milyonundur, bütün Türkiye'nin metnidir.
Hükümetimizin, devletimizin milletimize sözüdür, taahhüdüdür. Reform belgesinin Cumhurbaşkanımız tarafından sahiplenilerek kamuoyuna açıklanması bu konudaki iradenin tam ve kararlı olunduğunun en büyük göstergesidir."

- 9 amaç

Yargı Reformu Strateji Belgesi, "Hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi", "Yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığının geliştirilmesi", "İnsan kaynaklarının nitelik ve niceliğinin artırılması", "Performans ve verimliliğin artırılması", "Savunma hakkının etkin kullanımının sağlanması", "Adalete erişimin kolaylaştırılması ve hizmetlerden memnuniyetin artırılması", "Ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması", "Hukuk yargılaması ile idari yargılamanın sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması", "Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması" başlıklarıyla 9 amaç yer alıyor.

Bu amaçlara ulaşmak için ise 63 hedef ve 256 faaliyet belgenin içeriğini oluşturuyor.

- Azami tutukluluk süresi ayrı ayrı düzenlenecek

Yargı Reformu Strateji Belgesinin hayata geçirilmesiyle yapılacak düzenlemelerle yargının güçlendirilmesi hedefleniyor.

Belgedeki amaç ve hedeflere göre, hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuat gözden geçirilecek, gerekli değişiklikler gündeme gelecek.

İfade özgürlüğüne ilişkin mevzuat ve uygulama analiz edilerek bireylerin hak ve özgürlük alanlarını daha da genişletecek düzenlemeler yapılacak. İfade özgürlüğünü ilgilendiren yargı kararlarına karşı kanun yolu güvencesi artırılacak.

Azami tutukluluk süresine ilişkin hükümler, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenecek. İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da ve diğer kanunlarda yer alan erişim engelleme usulleri, ifade özgürlüğü çerçevesinde ele alınarak gerekli değişiklikler yapılacak.

- İnsan hakları için eylem planı

Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanacak ve etkili şekilde uygulanacak. Bunun için Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarında yer verilen ihlal alanlarına ilişkin etkili çözümler geliştirilecek.

"Yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığının geliştirilmesi" amacı kapsamında da hakim ve savcıların atama, nakil ile terfi sisteminin nesnel ve liyakate dayalı ölçütlerle geliştirilmesi sağlanacak. Bu çerçevede belirli bir mesleki kıdeme sahip hakim ve savcılar için coğrafi teminat getirilecek.

Hakim ve savcılık mesleklerine girişteki mülakat sınavının geniş temsile dayalı heyet tarafından yapılması sağlanacak. Atama ve nakil mevzuatında yer alan bölge sistemi coğrafi teminat ekseninde yeniden düzenlenecek. Hakim ve savcıların terfi sistemi liyakat ve performansı esas alacak şekilde yeniden yapılandırılacak. Belirli görevlere atanabilmek için asgari mesleki kıdem şartları yeniden belirlenecek.

Hukuk eğitiminin modeli, fakültelerin eğitim süresi ve kontenjanları ile fakültelere girişte aranan başarı sıralama ölçütü niteliğin artırılması için yeniden belirlenecek. Hukuk fakültelerinde mevcut akademik kadroların niceliği ve niteliğine ilişkin temel ilkeler yeniden ortaya konulacak. Hukuk fakültelerinde denklik uygulamasına ilişkin kriterler yenilenecek. Hukuk fakültelerinde okutulan müfredat, analitik düşünme kabiliyetini geliştirecek anlayışla yeniden yapılandırılacak.

- Mesleğe giriş sınavı geliyor

Hukuk alanındaki mesleklere giriş sisteminde yeni model getirilmesi hedefiyle hukuk fakültesi mezunlarının hakim-savcı yardımcısı, noter yardımcısı olabilmeleri ve avukatlık stajına başlayabilmeleri için "Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı" getirilecek. Bu sınavda başarılı olanların hakim ve savcı yardımcılığı ile noter yardımcılığına mahsus sınavlara girebilmeleri sağlanacak.

Yargı Reformu Stratejisi'nin "Savunma Hakkının Etkin Kullanımının Sağlanması" amacı kapsamında, avukatlık mesleğine ilişkin yeni düzenleme ve uygulamalar da hayata geçirilecek.

Avukatlık stajına başlamak için "Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı"nda başarılı olma şartı aranacak. Avukatlık stajının süresi ve verimliliği hususlarında çalışmalar yapılacak. Avukat stajyerlerinin staj süresince sigortalı olarak çalışabilmelerine ilişkin düzenlemeler gerçekleştirilecek.

- Avukatlara pasaport düzenlemesi

Yargının kurucu unsuru olan savunmayı temsil eden avukatların mesleklerini daha rahat yapmalarına yönelik yeni uygulamalar da ele alınacak. Kamu avukatlarının çalışma esaslarına ve özlük haklarına yönelik mevzuatta iyileştirme olacak.

Mesleklerini icra ederken avukatlara adli ve idari yargı hizmet binalarında gerekli kolaylıklar sağlanacak. Avukatların hususi damgalı pasaport alabilmeleri gibi farklı alanlardaki hakları geliştirilecek.

Yargı Reformu Stratejisi'nin "Adalete Erişimin Kolaylaştırılması ve Adalet Hizmetlerinden Memnuniyetin Artırılması" amacı çerçevesinde, adli ve idari yargıda adalete erişimin kolaylaştırılması için başvuru süreleri yeniden düzenlenecek, süreçlerdeki belirsizlikler ortadan kaldırılacak.

Adalete etkili erişim için ise adli yardım sistemi güçlendirilecek. Özel hukuk alanında vatandaşların hukuki sorunları hakkında danışmanlık hizmeti alabilecekleri ofislerden oluşan bir hukuki yardım sistemi kurulacak. Özel hukuk alanında adli yardıma başvuru prosedürü kolaylaştırılacak, standart bir başvuru formu oluşturulacak ve e-Devlet üzerinden başvuru imkanı getirilecek.

Adli yardım hizmeti için avukatlara ödenen ücretler artırılacak, adli yardım hizmeti nedeniyle tahakkuk ettirilen vergilere ilişkin yeni bir düzenleme yapılacak.

Yaşlıların adalete erişimini kolaylaştıracak önlemler alınacak, adliyelerde yaşlıların hizmete erişimini kolaylaştıracak uygulamalar yapılacak. Yaşlıların ihtiyaçlarına duyarlı bir adalet sistemi için personele eğitim verilecek.

Adalete erişim imkanlarının artırılması hedefi doğrultusunda hukuki himaye sigortası geliştirilecek. Bu kapsamda mevcut sigorta genel şartları yeni ihtiyaçlara göre güncellenecek, hukuki himaye sigortasının yaygınlaştırılması için kamuoyunda farkındalık çalışmaları yapılacak.

- Yargıda memnuniyet anketle ölçülecek

Yargı hizmetlerinden memnuniyeti etkileyen unsurların tespiti için çalışılacak. Düzenli aralıklarla memnuniyet anketleri yapılacak, akademisyenler ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla düzenli toplantılar gerçekleştirilecek.

Yargıda medya ve halkla ilişkiler kurumsallaştırılacak ve vatandaşların işlerini kolaylaştıracak uygulamalar hayata geçirilecek. Adliyelerde kurulan medya iletişim büroları "medya ve halkla ilişkiler büroları" olarak yeniden yapılandırılacak.

Medya ve halkla ilişkiler bürolarında iletişim fakültesi mezunu tecrübeli personel istihdam edilecek. Adliye muhabirleri için temel hukuk bilgi ve terminolojisine yönelik eğitim programları düzenlenecek.

- Hakimler, ceza ve hukuk hakimi olarak ihtisaslaşacak

İhtisas mahkemelerine ve uzmanlaşmaya yönelik uygulamalar artırılacak. Bu çerçevede hakimlerin meslek hayatları boyunca ceza ve hukuk hakimi olarak ayrışmaları ve bu yönde ihtisaslaşmaları sağlanacak.

İhtisas gerektiren çevre, imar ve enerji gibi alanlarda özel mahkemeler kurulacak.

Teknolojik imkanlardan da yararlanılarak adalet hizmetlerinin vatandaş odaklı sunulması sağlanacak. Yurt dışında yaşayan vatandaşların adli işlerinin kolaylaştırılması için bilişim sisteminin yurt dışı temsilcilikleri ile entegrasyonu sağlanacak.

Adliye bulunmayan ilçelerde Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden ifade ve beyan verme imkanı getirilecek. Büyük havalimanlarında SEGBİS üzerinden ifade ve beyan verme imkanı sağlanacak. Mahkeme nöbet sistemi daha da iyileştirilecek.

Belgenin, "Ceza Adaleti Sisteminin Etkinliğinin Artırılması" başlıklı amacı kapsamında, modern uygulamaları kapsayacak şekilde daha önce yenilenen ceza adaleti sistemine ilişkin mevzuatta, zaman içerisinde de önemli değişiklikler yapılarak sistemin rahatlatılması sağlanacak.

Kovuşturma öncesi çözüm araçları ve soruşturma süreçleri güçlendirilecek. Bu kapsamda, Cumhuriyet savcılarının takdir yetkileri genişletilecek, ön ödeme ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi müesseselerinin uygulama alanı artırılacak, etkin pişmanlık hükümleri ve Cumhuriyet savcılıklarının buna ilişkin yetkileri, farklı suç tipleri açısından genişletilecek. Ayrıca, bazı fiillere yönelik soruşturmaların fail ile savcı arasında anlaşmayla sonlandırılabilmesi sağlanacak, iddianamenin iadesi müessesesi, kapsamı itibarıyla yeniden belirlenecek, Cumhuriyet başsavcılıklarının teşkilat yapısının etkinliğinin artırılmasına ve adli kollukla koordinasyonun geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak.

- Çocuklara yönelik düzenlemeler

Çocuk adaleti sistemi, onarıcı adalet yaklaşımıyla yeniden yapılandırılacak ve mağdur odaklı bir yaklaşım benimsenecek. Bu amaç için bazı ağır suçlar hariç olmak üzere, 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiillerin soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden, çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde değerlendirilmesi sağlanacak. Suça sürüklenen çocuklara özgü kamu davasının açılmasının ertelenmesi modeli geliştirilecek, suça sürüklenen çocukların ilk derece yargılamaları ile bu çocuklar hakkında verilen kararların kanun yolu incelemelerinin öncelikli olarak yapılması sağlanacak. Çocuk mahkemelerinin fiziki koşulları çocuk ceza adaleti sisteminin amacına uygun hale getirilecek.

Mağdur haklarına ilişkin mevzuat çalışmaları tamamlanacak, adli destek ve mağdur hizmetlerine ilişkin merkez ve taşra birimleri oluşturulacak ve adli görüşme odaları ülke geneline yaygınlaştırılacak.

- Çocuk teslimi düzenlemesi

Aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların yargısal çözümü sürecinde uyuşmazlıkları derinleştiren uygulamaların kaldırılması sağlanacak. Bu amaçla Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun'un uygulanmasından kaynaklanan sorunların giderilmesine yönelik çalışmalar yapılacak, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulması icra müdürlüklerinin görevi olmaktan çıkartılacak ve bu işlemin harç alınmaksızın uzmanlar vasıtasıyla yapılması sağlanacak, çocuğun üstün yararı ile bütün aile fertlerinin hukukunu koruyan, adli süreç içinde örselenmelerini önleyen ve uyuşmazlığın en kısa sürede çözümüne imkan veren yeni bir yargılama usulü geliştirilecek.

Noterliklerin görev tanımları, yargının iş yükünü azaltacak şekilde yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda, hukuk fakültesi mezunlarının istihdam edileceği noter yardımcılığı müessesesi oluşturulacak, noterliğe girişte noterlik sınavı getirilecek, noterliklerin açılış kriterleri yeniden belirlenecek ve noterliklerin sayısı artırılacak.

"Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Yaygınlaştırılması" hedefi kapsamında da ceza uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yöntemleri yaygınlaştırılacak.

Suça sürüklenen çocuklara özgü uzlaştırma modeli geliştirilecek, mahkeme temelli aile arabuluculuğu uygulaması getirilecek. Tüketici uyuşmazlıkları gibi alanlarda arabulucuya başvuru dava şartı getirilecek.

İdare ile birey arasındaki ile farklı kurumlar arasındaki kamu hukuku ve özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıklarda, sulh müessesine başvuru zorunlu olacak. İdareler bünyesindeki sulh komisyonları yeniden yapılandırılacak.