Yatırım açığı AKP döneminde patladı
ANKARA(ANKA)- Türkiye'nin uluslararası yatırım pozisyonu açığı AKP'nin iktidarda olduğu son beş yıllık dönemde yaklaşık iki buçuk kat büyüyerek 300 milyar dolara yaklaştı.
Merkez Bankası, Türkiye'nin 2007 sonu itibariyle gerçekleşen ödemeler dengesi büyüklükleri ile birlikte, dış varlık-yükümlülük dengesini ifade eden uluslararası yatırım pozisyonunun Eylül 2007 sonuçlarını da açıkladı. Buna göre 2002 sonunda sadece 85.1 milyar dolar olan uluslararası yatırım pozisyonu açığı, 2003 sonunda 105.3 milyar, 2004 sonunda 126.7 milyar, 2005 sonunda 173.8 milyar, 2006 sonunda 197.4 milyar ve Eylül 2007 sonu itibariyle 284.7 milyar dolara ulaştı. Anılan dönemde uluslar arası yatırım pozisyonu açığı yüzde 234.5 oranında 199.6 milyar dolar büyüdü.
2000 yılında 100 milyar dolara yaklaşan uluslararası yatırım pozisyonu açığı, ağır ekonomik kriz yılı olan 2001'de 84.2 milyar dolara çekilmiş, 2002 sonu itibariyle de 85.1 milyar dolar olmuştu.
-TREND AKP DÖNEMİNDE TERSİNE DÖNDÜ-
ANKA'nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı belirlemeye göre, AKP'nin iş başında olduğu dönemde Türkiye'nin dış varlıkları, yüzde 159.4 büyüyerek 162 milyar 803 milyon dolar olurken, dış yükümlülükleri yüzde 202.6 büyüyerek 447 milyar 497 milyon dolara çıktı. Böylece uluslararası yatırım pozisyonundaki açık Eylül 2007 sonu itibariyle 284 milyar 694 milyon dolar düzeyinde oluştu. Ülkenin dış yükümlülüklerinin dış varlıkları ile karşılanamayan kısmını ifade eden söz konusu açık, 2002 sonunda 85 milyar 108 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu.
Eylül 2007 sonu itibariyle dış varlıkların 74 milyar 489 milyon dolarlık bölümünü rezerv varlıklar oluşturdu. Rezerv varlıklar anılan dönemde yüzde 165,2 oranında bir büyüme kaydetti. Söz konusu varlıkların 71 milyar 504 milyon dolarlık bölümü yabancı paralardan oluştu. Bunun da 67 milyar 830 milyon dolarının menkul kıymetlerden oluştuğu belirlendi. 2002 sonuna göre yabancı para rezerv varlıklar yüzde 168,6 oranında artış kaydetti.
Döviz varlıkları ve mevduatlar ile kredilerin oluşturduğu "diğer yatırımlar" kalemi de aynı dönemde yüzde 166,9 büyüyerek 74 milyar 824 milyon dolara ulaştı. Bu kapsamda mevduatlar yüzde 202,2 artışla 59 milyar 806 milyon dolara çıktı. Bunun 30 milyar 951 milyon dolarının bankalar, 28 milyar 855 milyon dolarının da diğer sektörlere ait olduğu belirlendi. Diğer sektörlerin döviz varlık ve mevduatları yüzde 194,2, bankalara ait tutar ise yüzde 210,1 büyüdü.
-YURT DIŞINA 11.5 MİLYAR DOLARLIK DOĞRUDAN YATIRIM
2002 sonunda 5 milyar 847 milyon dolar olan yurt dışına doğrudan yatırımlar yaklaşık bir kat artarak 11 milyar 508 milyon dolar oldu.
Portföy yatırımları ise yüzde 145 artarak 1 milyar 982 milyon dolara çıktı. Portföy yatırımlarının 1 milyar 884 milyon dolarının borç senetlerinde, sadece 98 milyon dolarlık bir bölümünün ise hisse senedinde olduğu belirlendi. Borç senetlerinin de 1 milyar 821 milyon dolarla büyük bölümünü bono ve tahviller oluşturdu.
-YÜKÜMLÜLÜKLERDE PATLAMA-
Türkiye'nin uluslararası yükümlülükleri ise anılan beş yıllık dönemde yüzde 202,6 oranında artışla 299 milyar 618 milyon dolar büyüyerek 447 milyar 497 milyon dolara çıktı. Bu kapsamda özellikle yurt içinde doğrudan yatırımlardan kaynaklanan yükümlülüklerde adeta patlama yaşandı. Söz konusu yükümlülükler yüzde 630 artışla 137 milyar 197 milyon dolara çıktı.
Portföy yatırımlarından kaynaklanan yükümlülükler de yüzde 391,1 artarak 117 milyar 279 milyon dolar oldu. Bunun 59 milyar 10 milyon dolarını hisse senetleri, 58 milyar 269 milyon dolarını devletin borç senetleri oluşturdu.
-BANKALARIN DIŞ KREDİLERİNDE REKOR ARTIŞ
Dış yükümlülükler kapsamında krediler aynı dönemde 67 milyar 445 milyon dolar net artışla 148 milyar 124 milyon dolara yükseldi. Bunun 35 milyar 373 milyon dolarının bankalar, 29 milyar 889 milyon dolarının genel hükümet, 10 milyon dolarının Merkez Bankası, 82 milyar 852 milyon dolarının ise diğer sektörlere ait olduğu belirlendi. Merkez Bankası kredileri yüzde 99.9, genel hükümet kredileri de yüzde 16.5 gerilerken, bankaların kredi hacmi yüzde 429,8, diğer sektörlerin kredileri de yüzde 175 artış gösterdi.
Aynı dönemde ticari krediler de yüzde 177 artarak 20 milyar 692 milyon dolar oldu.
Mevduat yükümlülükleri ise yüzde 41.9 artarak 24 milyar 205 milyon dolara çıktı.
/**
Uluslar arası Yatırım Pozisyonu (Milyon Dolar)
Değ.(2002-Eyl.2007)
------------------
2002 2003 2004 2005 2006 Eyl.07 % Tutar
VARLIKLAR 62.771 74.491 87.001 106.162 143.209 162.803 159,4 100.032
Y.dışında doğ. Yat. 5.847 6.138 7.060 8.315 8.866 11.508 96,8 5.661
Portföy yatırımları 809 1.963 936 732 3.126 1.982 145,0 1.173
Diğer yatırımlar 28.030 31.217 41.362 44.685 67.931 74.824 166,9 6.794
Ticari krediler 3.972 5.158 7.005 6.721 9.584 10.924 175,0 6.952
Krediler 2.370 2.816 2.189 1.348 1.946 1.879 -20,7 -491
Merkez Bankası 154 119 84 34 31 28 -81,8 -126
Bankalar 2.216 2.697 2.105 1.314 1.915 1.851 -16,5 -365
Mevduatlar 19.788 21.209 30.143 34.610 54.275 59.806 202,2 40.018
Diğer varlıklar 1.900 2.034 2.025 2.006 2.125 2.215 6,6 315
Rezerv varlıklar 28.085 35.173 37.643 52.430 63.286 74.489 165,2 6.404
YÜKÜMLÜLÜKLER 147.879 179.779 213.680 279.972 340.655 447.497 202,6 99.618
Y.içinde doğ.yat. 18.795 33.537 38.522 71.296 88.246 137.197 630,0 118.402
Portföy yatı. 23.883 30.024 45.751 72.606 84.410 117.279 391,1 93.396
Diğer yatırımlar 105.201 116.218 129.407 136.070 167.999 193.021 83,5 87.820
Ticari krediler 7.461 9.264 13.044 15.499 16.937 20.692 177,3 13.231
Krediler 80.679 85.501 92.145 98.664 123.075 148.124 83,6 67.445
Merkez Bankası 8.091 7.292 3.005 9 10 10 -99,9 -8.081
Genel Hükümet 35.781 38.399 40.385 34.361 31.500 29.889 -16,5 -5.892
Bankalar 6.677 8.865 14.766 23.840 30.085 35.373 429,8 28.696
Diğ.sektörler 30.130 30.945 33.989 40.454 61.480 82.852 175,0 52.722
Mevduatlar 17.061 21.453 24.218 21.907 27.987 24.205 41,9 7.144
NET ULUSL.YAT. POZ.-85.108 -105.288 -126.679 -173.810 -197.446 -284.694 234,5 -199.586
**/
