Yeni geliştirilen 'süper enzim' ile plastik şişelerin geri dönüşümü hızlanabilir

Bilim insanlarının geliştirdiği yeni bir 'süper enzimin', plastik şişeleri altı kat daha hızlı ayrıştırdığı görüldü. Yeni süper enzimin geri dönüşüm amaçlı bir ya da iki yıl içinde kullanılabileceği belirtildi.

Guardian gazetesinin haberine göre, doğal yollarla 'plastik yiyebilen' bakteriden elde edilen süper enzim şişelerin tamamen geri dönüştürülmesini mümkün hale getiriyor.

Bilim insanları, pamukları ayrıştırabilen enzimlerle birleştirildiğinde, yeni üretilen süper enzimin farklı kumaşlardan yapılan kıyafetleri de geri dönüştürebileceğine inanıyor.

Milyonlarca tonluk kıyafet şu anda ya çöpe atılıyor, ya da yakılıyor.

Plastik kirliliği yeryüzünün tamamını etkiliyor. İnsanların tükettikleri ürünlerde, aldıkları nefeslerde bile mikroplastikler görülüyor.

Mevcut imkanlar dahilinde plastik şişeleri, yenilerini üretmek için kimyasal parçacıklara ayırmak çok zor. Bu da, her geçen yıl yeni plastik atıkların doğaya karışması anlamına geliyor.

Süper enzim, iki farklı enzimin birbirine bağlanmasıyla oluşturuldu. Her iki enzim de, 2016 yılında Japonya'daki atıklarda keşfedilen plastik yiyen böceklerde keşfedildi.

Araştırmacılar, süper enzimin ilk versiyonunu 2018'de geliştirdi. Bu enzim, birkaç gün içinde plastiği parçalayabildi. Ama süper enzimin son halinin, plastikleri altı kat daha hızlı ayrıştırdığı görüldü.

'Bir ya da iki yıl içinde kullanılabilir'

İngiltere'deki Portsmouth Üniversitesi Profesörü John McGeehan, Guardian gazetesine açıklamasında "Enzimleri birleştirdiğimizde, hiç beklemediğimiz şekilde aktivasyonunda olağanüstü bir artış gördük" dedi ve bu keşfin doğanın nasıl işlediğini anlamaya yardımcı olduğunu ve daha hızlı enzimler üretilmesini kolaylaştırdığını söyledi.

Fransız şirket Carbios, enzimin farklı bir versiyonunu Nisan ayında duyurdu. Plastik şişeleri 10 saat içinde %90 oranında ayrıştıran bu enzim bir yaprak yığının arasında bulundu. Ama ayrıştırmak için 70C derecelik bir ısıya ihtiyaç var.

McGeehan, yeni üretilen süper enzimin ise oda sıcaklığında harekete geçebildiğini ifade etti. Farklı yöntemlerin birleştirilmesiyle ticari kullanıma da açılabileceğini belirten McGeehan, "Bunları birleştirip daha iyi daha hızlı enzimler geliştirebilirsek ve Carbios gibi şirketlere sunabilirsek, ortak çalışarak bir ya da iki yıl içinde kullanıma açabiliriz" dedi.

2018 yılında üretilen enzime PETase adı verildi. Bu enzim, plastik şişelerdeki sert, kristal yüzeyleri hedef alabiliyor. Bilim insanlarının kazara keşfettikleri yeni mutan versiyonu ise %20 oranında daha hızlı faaliyete geçiyor.

Yapılan araştırmada, Japonya'da keşfedilen ikinci bir enzimin de iki kat daha hızlı aktive olduğunu ve ilk enzimden sonra kalan kimyasalları ayrıştırabildiği anlaşıldı.

Portsmouth Üniversitesi ve dört Amerikan enstitüsünün araştırması Proceedings of The National Academy of Sciences adlı bilim dergisinde yayımlandı.

Araştırma ekibi şimdi, enzimlerin ne tür değişikliklerle daha hızlı aktive olabileceğini inceliyor. McGeehan, "Çok bir potansiyel var. Laboratuvarda birbirlerine yapışan yüzlerce enzim var" dedi.

Araştırmacılara göre mevcut enzimlerle yeni üretilen enzimlerin birleşimiyle farklı materyallere sahip ürünlerin tamamen geri dönüşümü sağlanabilecek.

McGeehan, geri dönüşümü en zor olan maddelerin 'polyester ve pamuk gibi karışık kumaşlar' olduğunu söylüyor.

Çevreciler, plastik kullanımını azaltmanın çözümün en temel ayağı olduğunu ifade ediyor.