'Afganistan'da cehalet ve şiddetin kurbanı Ferhunde'

Karim Haidari

BBC Muhabiri

Afgan kadınlar Ferhunde'nin linç edilerek öldürülmesini protesto etmiş ve cenaze töreninde genç kadının tabutunu taşımışlardı.

BBC Peştu Servisi'nden Karim Haidari, Afganistan'ın başkenti Kabil'de Kuran yaktığı iddiasıyla linç edilen Ferhunde'yi ve genç kadının çnünde ölüdürldüğü türbeyi yazdı:

Dört gecedir uyuyamıyorum. Bir türlü uyku tutmamasının nedeni dışardaki öfkeli kalabalıklar ve dövülerek öldürülen, sonra da yakılan bir kadının kanlı görüntülerinin aklımdan çıkmaması.

Ferhunde'nin uğradığı dehşet verici saldırı, binlerce kilometre uzaklıkta, memleketim Kabil'de meydana geldi. Ama şiddet dolu görüntüler beni buraya, Londra'ya kadar izledi.

Belki de bir erkek olduğum için kendimi suçlu hissediyorum. Sonuçta tüm savaşları çıkaranlar erkekler.

Ya da belki bir Afgan erkeği olduğum için suçluluk duyuyorum. Ülkemdeki erkekler sürekli bir yerlerde kadınlara benzer acılar çektiriyor.

Ferhunde'nin Şah do Şemşire türbesine gitmesinden haftalar önce Kabil'den ayrılmıştım.

Türbe ziyaretleriBu türbe kentin merkezinde, Kabil nehrinin kıyısında yer alan güzel bir bina. En büyük çarşı ve cumhurbaşkanlığı sarayı yürüyüş mesafesinde.

İnsanlar buraya ya bir dilekte bulunmak, ya da yaşadıkları sorunun çözülmesi için türbedeki kabre kurdela bağlamak için gider.

Kabil'den ayrılmadan birkaç hafta önce ben de bu türbeye gitmiş ve Kaliforniya'daki bir arkadaşım adına bir kurdela bağlamıştım. Arkadaşım bunun fotoğrafını çekip kendisine göndermemi istemişti.

Merdivenleri tırmanırken yakında büyük bir kadın topluluğu olduğunu farketmiştim. Günlerden Çarşamba'ydı. Geleneksel olarak Çarşamba günleri ülkenin dört bir yanında kadınlar türbelere gidip dua eder.

Türbeye girdim ve kabrin üstüne, çevresindeki duvarlara iliştirilmiş onlarca kurdelanın yanına benim parlak yeşil kurdelamı da ekledim.

Orta yaşlı bir kadın, kalabalığın gürültüsünü bastırmaya çalışarak yüksek sesle, "Dileğin neydi?" diye soruyor. "Tutulan dilek söylenmez teyze..." diye yanıt veriyorum.

Türbeden ayrılırken, kadınların yakınında oturmuş, küçük kağıt parçalarına bir şeyler yazan, beyaz türbanlı, uzun sakallı en az iki erkek görüyorum.

Bu da olağan bir görüntü. Kadınlar yaşadıkları ailevi sorunları çözebilmek, eşlerinin sağlığa kavuşması, ordudaki oğullarının selameti veya kızlarının iyi bir eşle evlenmesi için bu adamlardan muska yazmalarını istiyor.

Ne derece şüphe verici bir iş olsa da, muskacılık pek az eğitim görmüş bu mollalar için bir gelir kaynağı.

Muska geleneğine eleştirilerAfganistan televizyonu ile sosyal medyasında muskacılık işine yönelik eleştiriler giderek artıyor. Muska yazma işinin yalnızca İslamiyet'e ters düşmekle kalmadığı, aynı zamanda yolsuzluk olduğu yorumları yapılıyor.

Geçen hafta Kabil'de öldürülen Ferhunde de, muska geleneğini eleştirenlerden biriydi. İlahiyat Fakültesi mezunu olan Ferhunde, bir adım daha ileri giderek medyaya konuşmuş ve üstelik türbede çocuk sahibi olamayan kadınlara muska yazan mollalardan biriyle atışmıştı.

Yöneltilen eleştirilere kızan molla, Ferdunde'yi Kuran'ı yakmakla suçlamış, ardından da öfkeli kalabalığın linç eylemi patlak vermişti.

Ferhunde herhalde tahmin edemedi bazı erkeklerin neler yapabileceğini. Kadınları kandırıp paralarını almanın ötesinde bir anda, polisin gözü önünde bir kadını öldürebileceklerini bilemedi.

Türbenin dışında her zaman kalabalık bir genç erkek grubu olur. Bütün umutları türbeyi ziyaret eden kızlarla göz göze gelmek, bir buluşma imkanı yaratmak.

Şimdiye dek Ferhunde'nin öldürülmesiyle ilgili olarak en az 20 kişi gözaltına alındı. Çoğu genç, modern şehirli erkekler. Çoğu, Facebook sayfalarında saldırının sorumluluğunu üstlendi.

Ben dahil birçok Afgan, bu tür genç erkeklerin kendilerini birdenbire Kuran'ın koruyucularına dönüştürüp böylesine dehşet verici şiddet eylemlerine girişebilmesini çok üzücü buluyor.

Birçoklarının İslam dini hakkında cehalet içinde olduğu, din hocalarının düşünmeden yargılarda bulunup sonradan dediklerinden caydığı, polisin yolsuzluklara karışıp yetersiz kaldığı ve kadınların çektikleri acıların son bulacağı günün hala bir düş olduğu bir toplumun içyüzünü göstermek için, acımasızca, genç bir yaşam son buldu.