Assange tutuklamasının ardında ne yatıyor?

Ancak tecavüz davalarının İsveç'te çok farklı bir yeri var.

İsveç’i ziyaret etmiş olan turistler, İsveçli kadınların özgüvenlerinden etkilenebilir. Tipik bir İsveç kadını, kendisiyle sohbet etmek veya romantik ilişki kurmak isteyen bir erkeğin yaklaştığını görünce hiç endişe duymaz. İsveçli feministlere göre, kadınların bu özelliği ülkedeki kadın haklarını öne çıkarma çabasının bir parçası. Kadın haklarını savunan Terrafem derneğinin üyesi Karine Arakelian, “İsveç toplumu kadınların cinsel isteklerini erkekler gibi öne çıkarmasını istiyor. Ne de olsa bu cinsiyet eşitliğinin bir parçası” dedi.

Ancak İsveçli kadınlar karşı cinsle yaşadıkları etkileşimde kendilerini özgürce ifade ederken, aynı zamanda büyük bir sorunla da karşı karşıya kalıyor: İsveç, Avrupa’da tecavüz şikayetinin en çok yapıldığı ve bu suçlamanın en az cezaya dönüştüğü ülke. Birleşmiş Milletler’den (BM) Uluslararası Af Örgütü’ne kadar, birçok uluslararası kurum İsveç’e bu konuda ağır eleştiriler yöneltti.

YARGI KOLLARI SIVADI

İsveç, uluslararası kamuoyundan gelen tepkiler sonucu, son yıllarda cinsel suçlara karşı aldığı önlemleri artırdı. Şu an Londra’da polis gözetimi altında bulunan Wikileaks’in kurucusu Julian Assange'ın, beş ayrı seks suçundan yargılanmak üzere İsveç’e iade edilmesi olasılığının altında da bu durum yatıyor.

Assange hakkında onun Ağustos ayında tanıştığı iki kadına tecavüz ettiğine yönelik iddialar bulunuyor. Assange’ı suçlayanlara göre, bu iki kadın ilişkinin başında rıza verdi, ancak ilişkinin devamı rızasız gerçekleşti.

Assange’ın avukatları, bu suçlamaların, Wikileaks'in ortaya çıkardığı belgelerin utancını yaşayan ABD’nin baskısı sonucu ortaya atıldığını savunuyor. Öte yandan, Assange bambaşka bir siyasi baskı altında: İsveç her tür cinsel suçun çok yakından takip edilmesini hedefliyor.

Salı günü, İngiliz mahkemesi Assange’ı kefalet karşılığında serbest bırakmıştı. Ancak, Assange kararın açıklanmasından sonra iki gün daha polis gözetiminde kaldı çünkü İsveçli savcılar temyize başvurdu. Dün de yüksek mahkeme Assange'ın kefaletle serbest bırakılma kararını onadı. Assange herhangi bir suçtan hüküm giymedi ancak tutuklanmış olması, İsveç’in seks suçlarına karşı verdiği mücadelenin bir göstergesi.

İsveç'te her yıl 100 bin kişiden 46'sı tecavüz kurbanı oluyor. Bu oran, ABD ve İngiltere’nin neredeyse iki katı. Dahası, tecavüzle suçlananların sadece yüzde 10’u kendilerine yönelik suçlamalardan hüküm giyiyor. Ve bu sorun gittikçe kötüye gidiyor: Hükümet verilerine göre, ülkedeki cinsel suçlar son 10 yıl içinde yüzde 60 artış gösterdi.

Bazı analistler, yüksek tecavüz oranının, çelişkili bir biçimde İsveç’in cinsel eşitliği öne çıkarmasından kaynaklanıyor olabileceğini düşünüyor.

Onlara göre, İsveçli kadınlar hakları ihlal edildiğinde bunu daha rahat ifade edebiliyor. Uppsala Üniversitesi’nden Karin Sandell, “İsveç’teki tecavüz oranı diğer ülkelerden farklı değil. Burada kadınlar polise gitmek konusunda kendilerini daha yetkili görüyor” dedi.

Ancak bu konuda herkes hemfikir değil. Bazıları, İsveç’teki cinsel şiddetin, ülkedeki sükunet havasının ardına saklandığını düşünüyor. Örneğin 2007 yılında BM özel raportörü tarafından hazırlanan raporda şu ifadeler yer aldı: “Kadın-erkek arasında eşit fırsatları savunulması, kadınların toplum içinde kendilerini ifade etmelerine çok büyük katkı yaptı. İsveç toplumunda, kadın ile erkek arasındaki özel ilişkide güç dengesi oluşturma tecrübesi fazla etkili değil. Bu da şiddetin normalleşmesi anlamına geliyor.”

İsveç hükümetinin 2001 yılında düzenlediği bir anket ise kadınların neredeyse kadınların 15 yaşına erişmeden cinsel tacize ve şiddete maruz kaldığını ortaya koydu.

'İSTEKLERİ DIŞINDA İLİŞKİYE GİRDİ'

Tecavüzle suçlanıp hüküm giyenlerin sayısının çok az olması üzerine, İsveç hükümeti 2007’de adalet sistemini değiştirerek tecavüz davalarını daha iyi izleyebilmek için üç yıl sürecek bir program başlattı. 1998-2005 yılları arasında ise tecavüzün tanımı genişletildi ve şiddet tehdidiyle veya bilincini kaybetmiş, uyuyan bir kadınla ilişkiye girmek tecavüz kapsamına alındı.

İsveç polisi, Assange’ın ifadesini bu tanım altında almak istiyor. Polis raporlarına göre, Assange’ı suçlayan İsveçli kadınlar Assange'la farklı zamanlarda, hem kendi istekleriyle hem de istekleri dışında ilişkiye girdi. Interpol’ün İsveç kolu ise Assange’ın kadınlarla “uykuda veya savunmasız haldeyken ilişkiye girdiğini” öne sürüyor.

Kimse Assange’ın İsveç’in en çok aranan isimlerinden biri olacağını düşünemezdi. İsveç’in Expressen gazetesi editörü Thomas Mattsson, “İsveç’in nasıl tanındığı konusunda çok hassasız. Güçlü bir erkek kadınlara herhangi bir durumda istediği gibi davranmış olabilir. İster romantik, ister profesyonel olsun…” dedi.