Atom çarpıştırıcısı asıl görev için hazır

ANKARA (A.A) - Yüzyılın en büyük deneyi olarak kabul edilen ve Büyük Patlama ortamının yaratılacağı Büyük Hadron Çarpıştırıcısının (BHÇ) test döneminin sona erdiği ve deneyin Şubattaki asıl aşamasına hazır olduğu bildirildi.

Deneyi yürüten Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinden (CERN) yapılan açıklamada, İsviçre'nin Cenevre kentindeki atom çarpıştırıcısının parçacık çarpıştırma rekoru kırdığı ve Şubattaki aşamaya hazırlandığı belirtildi.

CERN, çarpıştırıcının ilk test dönemini beklentilerin üzerinde tamamladığını, ilk çarpışmaların Kasım sonu yapıldığını ve 30 Kasımda da ilk rekorun kırıldığını kaydetti.

Çarpıştırıcının Şubat ayına kadar beklemeye alınması öncesinde 3 gün önce yapılan çarpıştırmada, parçacıklar 2,36 tera elektron volt gücünde çarpıştırılmış ve bu alanda yeni bir rekor kırılmıştı. Çarpıştırıcının enerjisi aşama aşama artırılmaya devam edecek.

CERN'deki bilim adamları, gerçek ilerlemenin, BHÇ'nin 3,5 TeV enerji kapasitesine çıkmasından önce beklenmemesi gerektiğinin altını çiziyor. CERN, ışın demetlerinin gücünü daha sonra 7 teV (teraelektronvolt) civarına çıkarmayı hedefliyor.

Deney sırasında tünel boyunca ayrı yönlerde iki proton hüzmesi veriliyor. Işın demetleri ayrı istikametlerde, ışık hızına yakın bir süratle halka şeklindeki tünelde yol alıyor. Proton ışınlarının birbiriyle büyük bir enerjiyle çarpışmasının ardından bilim adamları, kozmosun doğasını kavramaya yarayacak yeni parçacıklar görmeyi umuyor.

Bir mikro saniye sürecek çarpışmada, temel element parçacıkları, atom çekirdeklerini oluşturmak için birleşmeye başlamadan önceki Büyük Patlama anındaki koşulların oluşturulması öngörülüyor.

Bilim adamları, çarpışma sırasında özellikle teorik fizikteki kütle mantığının temelini oluşturan veya kara maddenin neden yapıldığını anlamaya yarayacak Higgs parçacığı (Tanrı parçacığı) diye adlandırılan parçacıkların varlığının kanıtlarını görmeyi umuyor.

14 milyar yıl önce evrenin doğumuna yol açtığına inanılan Büyük Patlama ortamını yaratmayı amaçlayan 10 milyar dolar tutarındaki deneyde Hadron Çarpıştırıcısı, ilk geçen yıl çalıştırılmış, ancak bir ton helyumun tünele sızmasına yol açan elektrik bağlantısı arızası yüzünden sistem kapatılmıştı.

Birkaç ay önce de bir kuşun düşürdüğü ekmek parçası veya kırıntılarının BHÇ'de "küçük" bir ısınmaya yol açan bir kısa devreye neden olduğu belirtilerek, bunun üzerine sistemin kendini kapattığı açıklanmıştı.