"Başkanlık sistemi çok derde devadır"

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu, Türkiye'de Başkanlık modelinin iyi bilinmediğini belirterek, güzel anlatılması halinde bu konuda bir uzlaşma sağlanabileceğine inandığını söyledi. Kuzu, "Başkan deyince kral zannediyorlar. Halbuki kral, Başkanlık modellerinde yok. Başkanlık modelleri kral üretmez, demokrasi üretir" dedi.

Başbakan Erdoğan'ın bir televizyon programında gündeme getirdiği Başkanlık sistemine geçiş, Meclis'te yoğun bir şekilde tartışılmaya başlandı. Başkanlık sistemini Türkiye'de gündeme getiren ilk isimlerden biri olan Meclis Anayasa Komisyonu Başkanı Kuzu, İHA'nın sorularını cevapladı. 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a danışmanlık yaptığı dönemde bu sistem üzerinde durduklarını hatırlatan Kuzu, ANAP'ın son döneminde zayıflaması, Özal'ın Cumhurbaşkanı olması sonucu bu modeli hayata geçiremediklerini anlattı.

Kuzu, "Turgut Özal, bu modeli getirmek istediğini söyledi. 'Balkanlar'a gidiyorum, sonra Kafkaslara gideceğim. Dönüşte Cumhurbaşkanlığı'nı bırakıyorum. Parti kuracağım. Seni de kurucu üye olarak yazdım' dedi ve bu modeli o dönemde çok samimi olarak düşünüyordu. Ama 3 hafta sonra vefat etti. Ömrü yetmedi" diye konuştu.

Süleyman Demirel'in de bu modeli dillendirdiğini hatırlatan Kuzu, 7-8 yıl önce Başbakan Erdoğan'ın da Türkiye için tam başkanlık modelini savunduğunu dile getirdiğine işaret etti. Meclis'in gündemine gelen Anayasa değişikliği paketinin de Türkiye'nin sorununu tek başına çözmeye yetmeyeceğini ifade eden Kuzu, Türkiye'de kuvvetler arasındaki sürtüşmelerin, didişmelerin, yetki paylaşımındaki sorunların bitmeyeceğini söyledi. Başkanlık modelinde yasama, yürütme ve yargının ayrıldığını ve herkesin kendi

alanında çalıştığını anlatan Kuzu, "Kamuoyunun bildiğinin aksine Başkanlık sisteminde yetkili olan Başkan değil asıl yetkili olan kongredir. O dönemde Parlamento fevkalade güçlü bir konuma gelmiş olacak. Elbette ki Başkanın kendine göre yetkileri vardır. Mesela Başkan'ın düşmesi diye bir şey yok. Milletvekili Bakan olamıyor. Kabine dışarıdan kuruluyor tamamıyla. Yargı güçlü ve denetimini rahat yapacak şekilde oluşturuluyor. Yürütme ve yasama arasındaki denge tam oturuyor" şeklinde konuştu.

"PARLAMENTER SİSTEMDE PARTİ BASKISI DAHA ETKİLİ"

Parlamenter modelde yasamanın şeklen bulunduğunu, esasta olmadığını savunan Kuzu, Başbakan'ın, hükümetin istemediği bir metnin Genel Kurul'da geçmesinin mümkün olmadığını söyledi. Bunun tüm parlamenter sistemler için geçerli olduğunu ifade eden Kuzu, parti baskısının doğruda birleşmeyi zorlaştırdığını kaydetti. Kuzu, "Başkanlık modelinde hem istikrar var, hem hükümetlerin düşmesi olmaz. Koalisyonlara paydos. Yüzde 10'luk baraja gerek yok o zaman. Kaldırılsın tamamıyla. Dolayısıyla çok derde devadır" diye

konuştu.

Bu modelin aslının Amerikan modeli olduğunu belirten Kuzu, Güney Amerika örneklerinin ise kötü örnekler olduğunu dile getirdi. Bu sistemin ülkeyi federal yapıya götüreceği endişesinin doğru bir endişe olmadığını ifade eden Kuzu, 'Başkanlık modeli ille de federal yapılı ülkelerde oluşur' diye bir şey olmadığını söyledi. Kuzu, bu modelin, ülkenin milli birlik ve bütünlüğünün sağlanması açısından da önemli olduğunu kaydetti.

"ACELEYE GETİRİLMEMESİ GEREKİR"

Kuzu, Başkanlık sisteminin Türkiye'yi 'tek adam' modeline götüreceği yönündeki eleştirilerinin yanlış olduğunu belirterek, "Başkanlık modeli açısından tek adam eleştirisi en son söylenecek laftır" diye konuştu. Parlamenter modellerde bunun daha rahat söylenebileceğini kaydeden Kuzu, yasamanın, yürütmenin emrinde çalıştığını anlattı. Bu modelin uzunca tartışılması, zeminin kurulması gerektiğini söyleyen Kuzu, aceleye getirilmemesi gerektiğini bildirdi.

'Başkanlık modeli üzerinde bir uzlaşma sağlanabileceğine inanıyor musunuz?' sorusuna Kuzu şu karşılığı verdi:

"Güzel anlatmak lazım. İyi anlatmak lazım. İyi anlatılırsa bence olur. Türkiye'de Başkanlık sistemi bilinmiyor. Konuşan insan konuşmaya başlayınca bakıyorum ki bilmiyor. Başkan deyince kral zannediyor. Halbuki kral, Başkanlık modellerinde yok. Başkanlık modelleri kral üretmez, demokrasi üretir. Orada Meclis çok yetkilidir. Kongre hükümetidir esasen bunlar. Koalisyon durumu yok. O istikrar bakımından çok önemli."

Türkiye'de koalisyonların çok sıkıntılı olduğuna işaret eden Kuzu, Türkiye'de 87 yılda 60 hükümet kurulduğuna dikkat çekti. Kuzu, bunun fikir olarak çok güzel olduğunu savundu. Küçük partilerin 'biz bu modelde kayboluruz' endişesi taşıdıklarını ifade eden Kuzu, sol partilerin ise 'Biz yüzde 51 alamayız' düşüncesiyle buna karşı çıktıklarını söyledi. Kuzu şöyle konuştu:

"Ben şuna inanıyorum ki, sosyal demokrat, aklı selim bir lider Başkanlık modelinde kesinlikle ve kesinlikle gelir. Buna ismim gibi inanıyorum. Bunu siyasi anlamda söylüyorum. Ama sağ kesimin de, sol kesimin de orta halli merkez insanlarının gelme şansı yüksek. Bu, sonunda iki partili bir modele götürür. Güçlü partiler oluşur. Zaten şu anda birçok partinin adını bilmiyoruz. Kaldı ki Türkiye'de siyasi parti bölünmeleri çok da ideolojik, programa dayanan bölünmeler değil. Genel Başkan'a kızıp, bakkal açar

gibi gidip parti kuruyor. Dolayısıyla Türkiye'de bir sağ, bir sol, bir de merkez var. Bu model onu da zorlar. O birleşmeyi de zorlar. Sağ ve sol kesimdeki dağınıklığı da bitirir."