BİZE ULAŞIN
Vücuttaki bazı maddelerin fazlalığına ve eksikliğine bağlı olarak çeşitli tipleri vardır. Kalsiyum taşı, kalsiyum - fosfat taşı, ürik asit taşı gibi farklı tipleri olan taşlardır. Bunlar yabancı cisim görevi görmekte, idrar kanalında tıkanıklık ve enfeksiyonlara zemin oluşturmaktadırlar.
Böbrek taşı birçok sebepten oluşabilir. Hastadaki anatomik bozukluktan, böbrek çıkış kanalındaki darlık, böbrek içerisindeki darlıklardan kaynaklanabilir. Hastada D vitamini eksikliği, yetersiz sıvı alımı, kullanılan bazı ilaçların yan etkisi nedeniyle ortaya çıkabilir. Hangi sebeple ortaya koyulduğunu anlamak için, taşın elde edilmesi ve buna yönelik yol çizilmesi en basit yöntem olacaktır.
Taş her zaman elde edilemeyebilir. Taşların yüzde 80'i kalsiyum oksalat türü taşlardır. Taş yakalanamıyorsa hastayı buna göre takip ve tedavi ederiz.
Böbrek taşlarının yüzde 80'ini kalsiyum taşları oluşturur. Bunlar kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat taşlarıdır. Bunun haricinde protein içerikli yiyeceklerin fazla alınmasından kaynaklanan ürik asit taşları vardır. Enfeksiyon taşı dediğimiz magnezyum, amonyum, fosfat taşları vardır.
Bu taşların büyük bir yoğunluğunu kalsiyum grubu taşlar oluşturmaktadır. Taşın tipi tedavi ve tekrarlama açısından önemli bir yer tutmaktadır. Taşın tipi belirlenirse, ona yönelik eksiklik giderilir ve böylelikle tekrar taş oluşumunu engelleme şansı elde edilir.
Hastaların bol su içmesi gerekir. Her taş tipinde önemli olan kural, günlük su miktarının 1,5 litreyi bulmasıdır. Hastanın tuzu diyetinden azaltması veya kaldırması, dengeli beslenmesi, et ağırlıklı olmaması, çay ve kahve tüketiminin azaltılması gerekir.
Bunların haricinde çerezlerin fazla alınması taş oluşumu için bir zemin oluşturur. Greyfurt ve portakal gibi ürünlerin her gün 4-5 tane yenmesi taş oluşumuna neden olabilir. Her besini dengeli bir miktar içerisinde tutmak gerekir. Bunlar taşın analizini bilmediğimiz durumlar için geçerlidir.
Böbrek taşı oluşma riski, özellikle yetersiz su alan hastalarda, dengesiz beslenenlerde, çay tüketimi fazla olan kişilerde, kilosu fazla olan ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu oluşan kişilerde yüksektir.
Çeşitli hastalıklar sebebiyle çok fazla ilaç kullanımı olan hastalarda da taş oluşumu riski daha yüksektir. Bu riski en aza indirmek için günlük su tüketiminin 1,5 - 2 litre olması gerekir.
Böbrek taşı tanısı, idrar, kan tahlilleri ve görüntüleme yöntemiyle belirlenir. Hastanın hastaneye başvuru şikayetine göre tetkiklerin belirlenmesi sırayla yapılabilir. Hastada eğer ağrı varsa önce idrar tahlili istenir, kan tahlilleri yapılır. Ayrıca ultrason yapılması ilk tercih edilecek tanı yöntemidir.
Bazı durumlarda idrarda taş belirtisi olarak kan hücreleri gözükmesine rağmen, ultrasonda taş belirtisi olmayabilir. Bu durumlarda hastaya ilaçlı film veya ilaçsız tomografi çekilmesi net tanının ortaya konması açısından gerekli olacaktır.
Böbrek taşı, böbrek içerisinde bulunduğu veya kanala düştüğü durumlarda farklı belirtiler verir. Taşın kanala düşmesine bağlı olarak böbreğin genişlemesi, böbrekte zonklayıcı ağrının başladığı bir durum söz konusudur. Fakat böbrek içerisindeki taşlar da tıkanıklık yapmasa da hafif ağrılar verebilirler.
Böbrek taşı rahatsızlıklarında genel olarak yan ağrısı, kasığa vuran ağrı ve idrarda yanma gibi belirtiler olur. Çünkü görünen taş haricinde küçük partiküllerin de idrar kanalının içerisinden düşmesi, idrarda yanmaya, sık idrara çıkmaya, ateş, bulantı ve kusma gibi çeşitli belirtilere sebep olabilir.
Böbrek taşı, kendiliğinden düşebilecek boyuttaysa, herhangi bir işlem yapmadan beklenir. Hastanın sıvı alması sağlanır, bu şekilde böbrekten çıkan taş idrar kanalından rahatlıkla düşebilir. 5 mm. altındaki taşların yüzde 95'i kendiliğinden düşebilir. Bu hastaların bol sıvı alıp hareket etmesi önerilir. Taş yükü daha fazlaysa oran bir anda yüzde 20'lere kadar düşer. Bu durumlarda ekstra tedaviler gerekir.
Böbrek içerisindeki taş, eğer böbreğin üst bölgesindeyse ve boyut olarak 6 mm. altındaysa, herhangi bir hareket esnasında hareket etmesi ve kanala düşmesiyle ağrı başlar. Ağrı sonrasında yapılan tetkiklerle beraber kanal içerisinde taş tespit edilir. Boyut olarak küçükse, suyun alınmasıyla birlikte idrar kesesinden idrar yoluyla dışarıya doğru atılır.
Boyut olarak büyük taşlar ise düşmeden kanal içerisinde kalarak tıkanıklık yapar ve böbreğin genişlemesiyle şiddetli ağrılara sebep olur. Bu durumda şok dalga tedavisi veya cerrahi yöntemlerle taşın alınması tedavi seçeneği olarak belirlenir.
