Çin, 40 yıl aradan sonra Ay'dan taş toplayan ilk ülke olmayı amaçlıyor

Çin, 1970'lerden bu yana Ay'dan taş getirebilen ilk ülke olmayı amaçlıyor.

Görev başarılı olursa Çin, ABD ve Sovyetler Birliği'nin ardından Ay'dan parça toplayabilmiş üçüncü ülke olacak.

Çin'in Ay tanrıçasının adını taşıyan Çang'e-5 adlı uzay aracı, bilim insanlarının Ay'ın nasıl oluştuğunu araştırması için parça taşımayı hedefliyor.

Araç yerel saatle Salı gününün ilk saatlerinde Vençang fırlatma tesisinden Long March 5 adlı roketle fırlatıldı.

Bu görev, Çin'in uzaydan daha karmaşık görevler için uzaydan parça taşımakta ne kadar başarılı olduğunu ölçmek açısından da önemli olacak.

Sovyetler Birliği'nin Luna 2 adlı uzay aracı 1959 yılında ilk defa Ay'a çarparak iniş yapmış ve böylece Ay'a ulaşan ilk araç olmuştu.

O zamandan beri Japonya ve Hindistan gibi ülkeler de Ay'ı hedefleyen uzay programları geliştirdi.

Çin'in ilk Ay programı yaklaşık 10 yıl önce birkaç uydu ile başladıktan sonra hızla gelişti.

ABD'nin Apollo programı kapsamında ise 1969'dan 1972'ye kadar 12 astronot Ay'a inmeyi başardı ve bu yolculuklar sırasında 382 kilogram taş ve toprak taşındı.

Sovyetler Birliği de 1970'lerden beri üç başarılı görevde robotlar aracılığıyla parçalar taşıdı.

Çin ise bu görevle 2 kg taş taşımayı amaçlıyor.

Böylece Ay'ın ne kadar süre volkanik olarak aktif kaldığı ve manyetik alanının nasıl dağıldığı araştırılacak.

Uzmanlar Çin aracının ineceği bölgedeki kayaların ABD ve SSCB'nin örnek getirdiği bölgelerdekilere kıyasla çok daha genç olduğunu, bugüne kadar dünyaya getirilen kayaların 3-4 milyar yıl önce oluştuğunu, Çin'in getireceği örneklerin ise 1,3 milyar yaşında olmasının beklendiğini söylüyor.

BBC'ye konuşan Oxford Üniversitesi'nden Dr. Neil Bowles "Ay Güneş Sistemi'nin kronometresi gibidir" diyor ve ekliyor:

"Apollo ve Luna misyonlarının getirdiği örnekler sayesinde Güneş Sistemi'ndeki başka yüzeylerin de hangi tarihte oluştuğunu hesaplayabildik."

Manchester Üniversitesi'nden Dr. Katie Joy da Çang'e-5'in getireceği örneklerin Ay'ın volkanik tarihi hakkında bilgi edinmemizi sağlayacağını söylüyor:

"Aracın gittiği bölge geçmişte volkanların patladığı bir bölgeydi. Bunun tam olarak ne zaman olduğunu öğrenmek istiyoruz.

"Böylece Ay'ın magma ve termal tarihinin kronolojisini öğrenebileceğiz. Oradan da yola çıkarak Güneş Sistemi'nin iç kısımlarındaki gezegenlerde volkanizma ve magma hareketlerinin hangi dönemde yaşandığına, Ay'ın neden bu bölgedeki gök cisimlerine kıyasla volkan üretebilecek iç enerjisinin daha erken bittiğine dair sorularımıza yanıtlar bulabiliriz."

Çin Çang'e-4 görevinde de Ay'ın karanlık yüzüne bir araç göndererek bir ilki başarmıştı.

Görev nasıl tamamlanacak?

Çang'e-5 önce Ay'ın yörüngesine girecek. Ardından Ay'a inecek araç uydudan çıkarak Ay yüzeyine doğru hareket edecek.

Araç yüzeye ulaştıktan sonra önce etrafını inceleyecek, ardından da sondaj çalışması yapacak.

Örnekler toplandıktan sonra bir uzay mekiği araçtan ayrılarak tekrar Ay yörüngesinde dönen uyduya geri dönecek ve karmaşık bir işlem ile örnekleri uyduya aktaracak.

Uydu örnekleri aldıktan sonra Dünya'ya doğru yola çıkacak, Çin'in İç Moğolistan bölgesine inecek şekilde atmosfere girecek.

Her bir aşama kendi içinde zorluklar barındırsa da plan olarak ABD'nin Ay'a iniş ve geri dönüşüyle benzer adımlar içeriyor.

Çin'in nihai hedefi de taykonotlarının (Çin astronotu) Ay'a ayak basması.

BBC'ye konuşan Avrupa Uzay Ajansı İnsanlı ve Robotlu Keşifler Birimi Keşif Koordinatörü Dr. James Carpenter, "Çang'e-5 görevinde yapılanlarla insanlı bir görev için gerekenler arasındaki benzerliği net bir şekilde görebiliyoruz" diyor ve ekliyor:

"Son dönemde Ay'a dair keşif faaliyetleri sıra dışı bir hızla arttı.

"ABD liderliğindeki Artemis programı ve etrafındaki ortaklık astronotların Ay'a geri dönmesini hedefliyor. Çin'in kendi keşif programı da çok iddialı.

"Ama bunların dışında yeni aktörler de var."