Çin'de yolsuzlukla mücadele

PEKİN/ŞANGHAY (AA) - MAHMUT ATANUR/TEVFİK DURUL - Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) geleceği için tehlike olarak gördüğü yolsuzluğa bulaşmış "kaplanlar" olarak tanımlanan üst düzey bürokratlar ile "sinekler" diye bilinen alt düzey bürokratları birer birer adalet karşısına çıkarıyor.

Çin'de bir zamanların en korkulan ve en güçlü yetkililerinden olan, güvenlik çarı olarak da bilinen eski politbüro daimi üyesi Cou Yongkang'ın tutuklanmasıyla birlikte hakkındaki sessizlik bozuldu.

Tüm ülkede Cou hakkında bir çok eleştiri korkusuzca dillendirilirken, Cou, Şi'nin yolsuzlukla mücadele soruşturmalarını başlatmasının ardından "kafeslediği en büyük kaplan" olarak değerlendiriliyor.

Diğer yandan Cou'nun tutuklanması ve hakkındaki soruşturmanın açık bir şekilde resmi basın aracılığıyla duyurulması yetkililerin konuyla ilgili yeterli delil topladığının en büyük göstergesi. Zira Cou hakkında uzun zamandır söylentiler olsa da güvenlik çarıyla ilgili "ciddi disiplin ihlali" yaptığı şeklindeki haberler dışında bir bilgi yer almıyordu.

Cou'nun hakkındaki suçlamalar ve sürecin başlaması bu konudaki gerilimi her ne kadar azaltsa da Pekin yönetimi soruşturmaların süreceğini belirtiyor.

Çin'de bir zamanların en korkulan isimlerinin başında gelen Cou'nun tutuklanması, ülkede Şi'nin gücünü pekiştirdiği ve kendine her zamankinden daha fazla güvendiği yorumlarına yol açtı.

- Şu ana kadar yolsuzluğa bulaşan 49 "kaplan" ve 653 "sinek" avlandı

Çin Devlet Başkanı Şi göreve ilk geldiğinde, "kaplanlar" olarak tanımlanan üst düzey bürokratlardan, "sinekler" diye bilinen alt düzey bürokratlara kadar herkesin yolsuzluktan kaçınması gerektiğini ve ülkedeki yolsuzluğun "kökünü kazıyacağını" vurgulamıştı.

Pekin yönetimi, yaklaşık iki yıldır süren yolsuzlukla mücadele kampanyasına rağmen Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2014 yılı raporunda geriledi. Ülke, yolsuzluğun en az olduğu ülkeler sıralamasında 177 ülke içinde bu yıl 20 basamak gerileyerek 100. sırada yer aldı.

Şi, ülkede artan yolsuzluğun ülkeyi ve partiyi kaçınılmaz bir sona götüreceği konusunda politbüro üyelerini uyararak, "tüm partinin tetikte olmasını ve yolsuzluğu partinin hayatta kalmasına karşı bir tehdit olarak gördüğünü" açıkladı. Ülkede yolsuzlukla mücadele kampanyası başladıktan sonra en küçük bürokrattan, politbüro seviyesine kadar milyonlarca kişi soruşturma geçirdi.

Çin'de üst düzey generallerden, ülkenin "dokunulmazı" olarak da bilinen politbüro üyelerine kadar 702 yetkili soruşturmalar çerçevesinde suçlu bulunarak idam ve müebbetin de aralarında bulunduğu çeşitli cezalar aldı.

ÇKP Merkezi Disiplin ve Denetleme Komisyonu ve bölgesel birimleri 2012'den bu yana tüm ülkede 75 milyon ÇKP üyesini soruşturdu.

Soruşturma kapsamında suçlu bulunan 702 yetkiliden 49'unun "kaplan" diğerlerinin ise "sinek" olduğu belirtiliyor.

- Son iki yılda ceza alan "kaplanlar"

"Büyük kaplan" olarak belirtilen Cou Yongkang'ın dışında yolsuzluk soruşturmasıyla ülke gündemine oturan Çin'in bir dönem en güçlü siyasetçilerinden eski politbüro üyesi ve Çongçing valisi Bo Şilay, yolsuzluk ve görevi kötüye kullanmaktan suçlu bulunarak müebbet hapis cezası almıştı.

Ayrıca geçen yıl soruşturmalar kapsamında eski Demiryolları Bakanı Liu Cıcün, görevini kötüye kullanmak ve rüşvetten iki yıl ertelemeli idam cezasına çarptırıldı.

Çin'in en güçlü kurumlarının başında gelen Çin Demiryolları Bakanlığı'nda eski bakana verilen idam kararının ardından ikinci dalga soruşturmada ise Ulaştırma İdaresi eski Başkanı Cang Şuguang da yolsuzluk gerekçesiyle iki yıl ertelemeli idam cezası aldı.

Soruşturmalar daha sonra askeri birimlere sıçradı ve Çin Merkezi Ordu Komisyonu'nun eski Başkan Yardımcısı ve general olan Şü Sayhou rüşvet almaktan suçlu bulunarak ÇKP'den ihraç edildi. Şü'nün ayrıca general rütbesi de elinden alındı.

Çin'de son olarak ülkenin ekonomik geleceğini belirleyen kilit kurumların başında olan ve bakanlık seviyesindeki Çin Ulusal Reform ve Kalkınma Komisyonu eski Başkan Yardımcısı Liu Tienan da rüşvet ve yolsuzluk suçlarından ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Pekin yönetimi, yolsuzluğa ve suç ihlaline karşı alınan önlemleri sadece devlet kademesi ile sınırlandırmazken ülkenin en büyük maden şirketi Hanlong grubunun sahibi Liu Han çete kurmak ve yönetmekten idama mahkum etti.