BİZE ULAŞIN
ÖMER FARUK YILDIZ - 52. Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Zirvesi Dışişleri Bakanları Toplantısı Tayland'ın başkenti Bangkok'ta yarın yapılacak. Türkiye, toplantıda, örgütün sektörel diyalog ortağı olarak Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun katılımıyla temsil edilecek.
Soğuk Savaş döneminde Güneydoğu Asya'da yayılan komünizmin yarattığı siyasi istikrarsızlık ve güvenlik sorununun yarattığı iş birliği ihtiyacı sonucu Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland'ın 8 Ağustos 1967'de imzaladığı anlaşma metni ile kurulan ASEAN, kısa sürede bölgede büyüyen bir ekonomik güce dönüştü.
Brunei'nin 1984'te, Vietnam'ın 1995'te, Laos ile Myanmar'ın 1997'de ve Kamboçya'nın 1999'da dahil olduğu örgütün toplam 10 üyesi bulunuyor. Güneydoğu Asya ülkelerinden Papua Yeni Gine ve Doğu Timor ise ASEAN'ın gözlemci üyelerini oluşturuyor.
- Bölgesel huzur ve istikrara katkıları
Güneydoğu Asya'da huzur ve istikrarı sağlama amacıyla kurulan ASEAN, imzaladığı çok sayıda anlaşmayla bölgedeki barış ortamına katkı sağlarken üye ülkelerin güvenliğini teminat altına aldı.
ASEAN, 1978-1979'daki Kamboçya-Vietnam savaşı sırasında bölgesel güç olarak ilk defa ara buluculuk rolü üstlendi. İki ülke arasındaki çatışmaların Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda gündeme gelmesini sağlayan ASEAN, Kamboçya'da ateşkesin ilanı, çatışan tarafların silah bırakması ve taraflar arası barış müzakerelerinin başlaması konularında etkili oldu.
Üye ülkelerin 1995'te Bangkok'ta imzaladığı Güneydoğu Asya Nükleer Silahlardan Arındırılmış Bölge Anlaşması, (SEANWFZ) Asya'da barışçıl ortam yaratılması yolunda yapıcı bir adım olarak tarihe geçti.
Güney Çin Denizi'ndeki Spratly Adaları'nda Çin ile Vietnam arasında yaşanan petrol araştırma krizinde ASEAN, taraflar arası gerginliğin yatışmasını sağlamak üzere 1992'de "ASEAN Güney Çin Denizi Deklarasyonu"nu imzaladı.
Halihazırda Myanmar'daki Arakanlı Müslümanlara yönelik insanlık suçlarına ilişkin çözüm üretmeye çalışan örgüt, Arakan'da barış ortamının sağlanması ve Arakanlıların vatanlarına dönmesinin altyapısını hazırlamak üzere çalışmalarını sürdürüyor.
Örgüt, bölgesel terörle mücadele, her türlü kaçakçılığın engellenmesi ve gıda güvenliğinin sağlanması gibi alanlarda da aldığı kararlarla üye ülkelerin iç güvenliğine katkı sağlıyor.
- ASEAN'ın dış ilişkileri
Üyeliğin bölge ülkeleriyle sınırlı olmasına karşın, örgütün inisiyatifiyle kurulan alt oluşumlar ve konferanslar, ASEAN'ın dünya ile entegrasyonunu sağlıyor.
Bu kapsamda örgütün 1976'da imzaladığı ASEAN Dostluk ve İşbirliği Antlaşması, Güneydoğu Asya'da sağlanan barış ortamının kapsamını genişletmeyi planlıyor. Türkiye'nin 2010'da imzaladığı anlaşmaya halihazırda imza atan 36 ülke bulunuyor.
Örgüt bünyesinde 1994'te kurulan ve 36 üyeye sahip ASEAN Bölgesel Forumu, (ARF) uluslararası güvenlikte dayanışma ve iş birliği ilkelerini esas alıyor.
Asya Finansal Krizi'nin ardından ASEAN'ın 1997'de Çin, Japonya ve Güney Kore ile bir araya gelerek kurduğu ASEAN+3 oluşumu da krizden etkilenen ülkelerin birlikte hareket ederek ekonomilerini düzeltmesi alanında etkili oldu.
ASEAN, 2015'te başlattığı ve 2024'e kadar sürecek Diyalog Koordinatörlüğü kapsamında Türkiye'nin de dahil olduğu 15 ülkeyle de diyalog ortaklığını sürdürüyor.
- Dünyanın en büyük 5. ekonomisi
Güneydoğu Asya Uluslar Birliği, ekonomik büyüme rakamlarıyla da uluslararası yatırımcıların ilgisini çekiyor.
ASEAN üyesi ülkelerin toplam gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) geçen yıl 2,8 trilyon ABD dolarını buluyor. Halihazırda dünyanın beşinci en büyük ekonomisi konumundaki örgütün GSYH rakamlarının 2030'da 6 trilyon doları aşması öngörülüyor.
Geçen yıl üye ülkelerinin 114,5 milyar dolar doğrudan dış yatırım aldığı ASEAN, mevcut durumda dünyanın üçüncü en büyük doğrudan dış yatırım alıcısı durumunda.
Örgüt bünyesinde kurulan ASEAN Serbest Ticaret Alanı (AFTA) ve ASEAN Ekonomik Topluluğu, üye ülkelerin düşük gümrük tarifeleriyle karşılıklı ticaretinin kolaylaşmasını sağlıyor.
Yaklaşık 650 milyon nüfusu ve 200 milyonun üzerinde genç nüfusuyla ön plana çıkan ASEAN'da, 2016 rakamlarına göre toplam işsizlik, yüzde 4,1 olarak kaydedildi. Üye ülkelerin toplam genç işsizliği de yüzde 12,9 seviyesinde.
Ekonomik potansiyeli ve büyüyen ticaret rakamlarının yanı sıra ASEAN'ın turizm gelirleri de gün geçtikçe artış gösteriyor. Bölge ülkelerine 2011'de uğrayan turist sayısı 81 milyon iken bu rakam 2015'te 108 milyon olarak kaydedildi.
- Türkiye sektörel diyalog ortağı
ASEAN Dışişleri Bakanları Toplantısı'na şimdiye kadar 5 defa katılan Türkiye, Asya kıtasının parlayan yıldızı konumundaki örgütle kurduğu iyi ilişkiler sayesinde bölgedeki etkinliğini gittikçe arttırıyor.
Bangkok'ta yarın yapılacak toplantıya örgütün sektörel diyalog ortağı olarak katılacak Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu temsil edecek.
Toplantı öncesinde Tayland'da temaslarda bulunan Bakan Çavuşoğlu, Türkiye ile Tayland arasında turizm ve ticari ilişkilerin gelişmesine yönelik fırsatları ele aldı.
Çavuşoğlu'nun toplantıda Türkiye'nin ASEAN ile gelişen ilişkileri ve bölge ülkeleriyle iş birliğini güçlendirmeye dönük çalışmalara vurgu yapması bekleniyor.
- Türkiye ve ASEAN'ın büyüyen ortaklığı
ASEAN ile ilişkileri 1999'da geliştirme kararı alan Türkiye, 2017'de Filipinler'in başkenti Manila'da düzenlenen Dışişleri Bakanları Toplantısında ASEAN'ın sektörel diyalog ortakları listesine girdi.
Türkiye'nin ASEAN ülkeleriyle ticaret hacmi her yıl yükseliş gösteriyor. 2002'de üye ülkelerle 1,3 milyar dolar civarında olan ticaret hacmi, 2018'de 8,7 milyar dolar seviyesine çıktı.
ASEAN'ın Türkiye'den aldığı dolaysız dış yatırım da geçen yıl, 2017'ye kıyasla yüzde 55 artış gösterdi.
Türkiye'den ASEAN ülkelerine giden turist sayısı 2016'da 50 bin olarak kaydedilirken, bu rakam 2017'de 80 bine yükseldi.
ASEAN bölgesinde önemli yatırımlara imza atan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) 2005-2015 döneminde bölgede 147,8 milyon dolar yatırım yaptı.
Üye ülkelerden Malezya ve Singapur ile serbest ticaret anlaşması bulunan Türkiye'nin Tayland ve Endonezya ile serbest ticaret anlaşması için müzakereleri sürüyor.
Türkiye ayrıca, ASEAN üye ülkelerinin oluşturduğu polis teşkilatı ASEANAPOL'ün 2014'ten bu yana gözlemci üyesi konumunda.
En son geçen yıl Laos'ta büyükelçilik açan Türkiye'nin, ASEAN üyesi tüm ülkelerde büyükelçiliği bulunuyor.
