BİZE ULAŞIN
Halüsinasyonlar çoğu zaman filmler ve dizilerde karakterlerin gördüğü yanılsamalar olarak hayatımıza girmiştir. Ancak sinemanın yansıttığının aksine aslında çoğunlukla ciddi yaklaşılması gereken bir durumdur. Peki, ciddi etkileri bulunan halüsinasyon nedir?
Zihinde yaratılan gerçeklik bazen yanılsamalara uğrar ve gerçeği yansıtmaz, akla oyunlar oynar. Beyin tarafından yaratılan ve aslında gerçek olmayan bu algı bozukluklarına halüsinasyon denir. Vücudun yönetimini üstlenen ve kontrol merkezi görevi gören beyin tarafından oluşturulan bu yanılsamalar beş duyu tarafından algılanır ve gerçekliğin değişmesine neden olur.
Halüsinasyon görmek sanılanın aksine sadece olmayan şeyler görmekten ibaret değildir. Tüm duyu organlarını etkileyen bu fenomen olmayan bir kokuyu almak veya başkası tarafından duyulmayan sesleri duymak gibi olayları da kapsar. Ek olarak dokunma ve tat alma halüsinasyonları da zaman zaman görülebilir. Ciddi bir sorun olarak değerlendirilen halüsinasyonların oluşumunda hasta acilen uzmanlarla iletişime geçmeli ve tedaviye başlanmalıdır.
Peki halüsinasyon neden görülür? Halüsinasyon görmek bir şeyin habercisi midir?
Halüsinasyonlar birçok nedene bağlı olarak oluşabilir. En göze çarpan nedenleri arasında şizofreni ve alt türleri gibi ciddi hastalıklar yer alır. Paranoid şizofreninin başlangıç belirtileri arasında olmayan görüntüleri görmek ve sesler duymak gibi semptomlar bulunur.
Bazı ilaçların etkisiyle ve yoğun uyuşturucu tüketiminden sonra da ortaya çıkabilir. Yoğun stres, korku, yorgunluk, heyecan, uykusuzluk gibi olaylar sonucu oluşan ışık yanılsamaları bazen halüsinasyon olarak değerlendirilir ama bu tamamen doğru değildir.
Kayıtlı halüsinasyon görme vakalarının çoğunlukla mental bir hastalıktan kaynaklandığı ya da uyuşturucu kullanımına bağlı olarak oluştuğu görülür. PCP ve LSD gibi uyuşturucuların kullanımının etkilerinde de halüsinasyon görme bulunur.
Duyu organlarımızın gerçek olmayan şeyleri algılamasının sonuçları çok ciddi olabilir. Sanılanın aksine halüsinasyonlar sadece görsel olarak yaşanmaz; pek çok çeşitte görülebilir.
Görsel halüsinasyonlar aslında olmayan şeylerin görülmesidir. Ancak bir halüsinasyon tüm duyularla yaşanabilir.
İşitsel halüsinasyon ve koku halüsinasyonları gibi kişinin olmayan sesleri ve kokuları algılamasına neden olan yanılsamalara sıkça rastlamak mümkündür.
Özellikle ileri seviyelerde ortaya çıkan ve temas yoluyla da tecrübe edilebilen halüsinasyonlar kişinin aslında var olmayan bir şeyle temasa uğradığını hissetmesine yol açar. Bu gibi durumlar panik, korku, stres gibi hastanın mental durumunu daha da kötüye taşıyabilecek etkenlerin oluşmasına yol açabilir.
Bütün bu bahsettiğimiz yanılsamaların tehlikeleri unutulmamalıdır. Halüsinasyonlar kişinin kendine ve çevresine zarar vermesine yol açabileceğinden dolayı bir psikiyatristin en yakın zamanda hastayla çalışmalara başlaması gerekir.
Narkolepsi kelimesini daha önce duymuş muydunuz? Narkolepsi, kişinin aşırı uyku eğilimi yaşadığı uyku ataklarına verilen isimdir. Bu uyku ataklarından muzdarip kişiler anlaşılacağı da üzere günlük hayatlarında sıkça uyuyakalırlar ya da uyanık kalmaya çalışırlar. İşte bu uyuklama evresinde de yorgunluk ve uykusuzluğun yarattığı etkiyle halüsinasyonlar görülebilir.
Uyurken halüsinasyon görmek gibi tanımlar bu atakları yaşayan insanlar tarafından sıkça kullanılır. Birçok düşünür tarafından her gece yaşadığımız rüya görme eylemi de uyurken halüsinasyon görme olarak değerlendirilmiştir. Öte yandan uyanıkken halüsinasyon görmek ele alınacak olursa bu yanılsamalar akıl sağlığıyla bağdaştırılır ve anormal bir durum olarak değerlendirilir.
Halüsinasyonların nedenleri belli olmasına rağmen çoğu kişi bu yanılsamaları yaşayan bir insanın tespiti nasıl yapılır merak eder. Sonuçta kişinin gerçek sandığı ama aslında var olmayan şeylerin aksinin kanıtlanması çok zor olabilir.
Öncelikle ne yaşanırsa yaşansın tanının kesin olarak konulması için bir psikiyatristin görüşü gerekir. Uzman kararıyla hareket etmek her zaman daha sağlıklı ve doğru bir hareket olacaktır. Çeşitli değerlendirmeler altına kişinin fiziksel durumu ve akıl sağlığına yönelik testler yapılır. Spesifik olarak halüsinasyon testi diye bir yöntem tam olarak yoktur. Çünkü halüsinasyonlar genellikle bir hastalıktan ziyade ruhsal veya nörolojik bir hastalığın belirtisi olarak değerlendirilir. Kişinin asıl sorununun ne olduğunun bulunması yönünde yapılan testlerin sonucuna göre bir tedavi planı uygulanır. Çoğunlukla ilaç tedavisine başlanan hastanın yakından takip edilmesi gerekir. Durumunda bir gelişme veya gerileme tespit edildiğinde doktorla hemen iletişime geçilmelidir.
Antipsikotik ve atipik antipsikotik ilaçlarla birlikte eğer hastanın düzenli olarak aldığı başka bir ilaç varsa kesinlikle bunun doktora bildirilmesi gerekir.
Sağlıklı beslenme ve iyi uyuma gibi doğal yollara başvurulmalıdır. Rahatlama ve dinlenme bu belirtilerin yok edilmesinde önemli bir yer tutar. Ancak her halüsinasyon gören hastanın rahatlığı hemen yaşanmayabilir. Süreç uzun ve yorucu olabilir. Uyuşturucu bağımlılığı gibi sorunlardan dolayı halüsinasyon gören hastalarda daha katı bir tedavi süreci işlenebilir. Bağımlılıkla mücadele ve rehabilitasyon sürecinin de devreye girmesiyle hastanın yoğun stres yaşaması mümkündür. İlaç tedavisinin yanında yoksunluk sendromu gibi durumların yaşanması da hastanın rahatlamasına engel olur. Kalıcı ruhsal sorunların sıkça görüldüğü uyuşturucu bağımlılığı vakaları günümüze kadar sıkça rapor edilmiştir.
Halüsinasyon gören kişilerin yakın takibi son derece önemlidir. Çevrenizde bu belirtileri gösteren bir yakınınız varsa en yakın zamanda bir uzmanla iletişime geçebilir ve bu soruna erken müdahale edebilirsiniz. Kişinin bilinmeyen kötü bir hastalığının olma ihtimalinde bu erken müdahale belki de hayat kurtarıcı olabilir.
