Kim tehlike anında nasıl davranıyor?

Türkiye'de kazazedeler başkalarını uyarmak ve korumak eğilimini gösteriyor. İtalyanlar duygusal destek arıyor. Olay yerini en hızlı terk edenler ise İngiliz ve İsveçliler.

Türkiye'nin de aralarında yer aldığı 8 Avrupa ülkesinden ilgili kurumların, kazazedelerle doğru iletişimin kurulabilmesi amacına yönelik olarak hazırladığı AB projesi kapsamında doğal afetler, terörist saldırılar, yangın gibi olaylarda kültürlere ve etnik gruplara göre davranış farklılıkları ortaya konuldu.

Türkiye'den Acil Ambulans Hekimleri Derneğinin (AAHD) katıldığı projeden çıkan sonuçlara göre, Türk kazazedeler başkalarını uyarma ve koruma davranışını daha fazla gösteriyor. Türk kazazedelerin acil durum esnasında özel eşyasını koruma eğilimi ise diğer ülkelere oranla daha düşük.

AAHD Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Zeynep Ölmezoğlu, "behavior" (davranış), "security" (güvenlik) ve "culture" (kültür) kelimelerinden oluşan "BeSeCu" adlı projeyi "Kriz Durumlarında İnsan Davranışları: Güvenlikle İlgili İletişim Oluşturmak İçin Kültürler Arası Araştırma" şeklinde tanımladıklarını söyledi.

Türkiye'nin yanı sıra Almanya, İngiltere, Polonya, Çek Cumhuriyeti, İspanya, İsveç ve İtalya'nın yer aldığı projenin amacının doğal afetler, terörist saldırılar, yangın gibi olaylar karşısında insan davranışlarının kültürler arası ve etnik farklılıklarını araştırmak olduğunu anlatan Dr. Ölmezoğlu, "Bu proje ambulans çalışanları, itfaiyeciler, polis gibi acil durumdaki kazazedelere ilk müdahale eden ekiplere farklı kültürlerdeki kişilerle doğru iletişimi kurabilmek için bilgi sağlayacak" dedi.

Dr. Ölmezoğlu, bu kapsamda, Türkiye'de 52 şehirden 469 itfaiyeciden ve deprem, evde yangın, kamu binasında yangın, terörist saldırı yaşamış 173 kişiden bilgi toplandığını bildirdi.

**İşte projenin çarpıcı sonuçları**

Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'deki itfaiyecilerin evde yangın deneyimleri diğer Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça fazla. İtfaiyeciler kazazedelerin olay esnasında panik davranışı gösterdiğine ve durumu yanlış anladıklarına şahit oluyor ama aynı zamanda kazazedelerin destekleyici davranış gösterdiklerini belirtiyor.

İtfaiyecilerin kazazedelerin "fiziksel saldırısına" maruz kalma durumu en fazla Türkiye'de yaşanıyor. Acil durumlarda en sık kullanılan iletişim biçimi ise "yüz yüze sözlü iletişim ve beden dili".

İtfaiyeciler için olay yerinde görevlendirilen itfaiye araçlarının sayısı, yangından etkilenen binaların sayısı ve tahliye olması gereken insanların sayısı ve kazazedeleri kurtarmak için gerek duyulan önlemin türü önemli. Hem Türkiye'de hem de diğer ülkelerde yaşlılara, engelli insanlara ve göçmenlere, çocuklara ve genel ortalamaya göre daha az eğitim veriliyor.

**Türkiye'de başkalarını uyarmak ve korumak eğilimi fazla**

Türkiye'deki kazazedelerin davranışlarına bakıldığında ise kazazedeler evde ve kamu binasında yangın, deprem, terörist saldırı gibi kötü bir olay yaşadıklarını fark ettikleri andan itibaren diğer ülkelere kıyasla daha fazla acil hizmetlerden yararlanma eğilimindeler.

Aynı şekilde Türkiye'deki kazazedeler başkalarını uyarma, onlara güven verme ve onları koruma davranışını daha fazla gösteriyorlar. Türkiye'deki kazazedelerin acil durum esnasında özel eşyasını koruma eğilimi diğer ülkelere oranla daha düşük. Bu üç davranış biçimi özellikle evde yangın durumlarında daha da belirgin bir şekilde ortaya çıkıyor. Acil bir durumda, tahliye esnasında ve olay yerinden uzaklaştıktan sonra bile Türkiye'deki kazazedeler yaşamlarının tehlikede olduğunu düşünüyorlar.

Bu durum İspanya, İtalya gibi Güney Avrupa ülkeleriyle benzerlik gösteriyor. İngiltere, İsveç, Almanya, Çek Cumhuriyeti gibi Kuzey Avrupa ülkeleri ise yaşamlarının daha az tehlikede olduğunu düşünüyor. Tahliye sırasında ya da olay yerinden uzaklaştıktan sonra Türkiye'deki kazazedelerin durumla baş edebileceklerine dair inançları çok düşük.

**En hızlı kaçan İsveçliler ve İngilizler**

Bunun en yüksek olduğu ülkeler İsveç, Almanya ve İngiltere. Türkiye'deki kazazedelerin yüzde 50'si 5-10 dakika içerisinde tahliye olmaya başlıyor. En hızlı tahliye olma davranışını ortalama 2-5 dakika ile İsveç ve İngiltere gösteriyor.

Acil bir durum yaşandıktan sonra, olayla baş etme konusunda Türkler ve İtalyanlar diğer insanlardan duygusal destek alma eğilimindeler.

**Terörde panik her yerde yüksek**

Bir olayla baş etme yöntemi olarak Türkiye ve Polonya'da dine yönelme diğer ülkelere kıyasla anlamlı ölçüde fazla. Olay yaşanmadan önce yangın hizmetleri, tıbbi hizmetlere ve polise, kendine, aile ve arkadaş çevresine güven yüksek. Medyaya güven düşük. Olay yaşandıktan sonra tüm kurumlara ve insanların kendilerine duydukları güven düşüyor. Deprem ve terörist saldırılardaki panik davranışı tüm ülkelerde yüksek.