Makat yırtığı hakkında bilinmeyenler

Makat yırtığı ne demektir?
Makat yırtığı, makat çatlağı, yada tıbbi ifadesi ile ‘anal fissür’, makat bölgesini örten deride oluşan küçük bir yırtık veya çatlaktır. Genelde makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) yüzeyel olarak başlar ve hızla iyileşir. Bazen derinleşip altta yatan makat iç kasına (sfinkter kası) ulaşabilir. Bu durumda hastalık kronik (süreğen) hale gelmiştir. Makat yırtığının ana nedeni, makat iç kasında (internal anal sfinkter) direnç artışı ve kalınlaşmadır. Makat iç kası ortalama olarak 2-4 cm uzunluğunda ve 2-3 mm kalınlığındadır. Bazı makat çatlakları kendiliğinden iyileşirken diğerlerinin neden iyileşemediği kesin olarak bilinmemektedir, ancak kabızlık yada ishalin devam etmesinin bu duruma neden olduğu düşünülmektedir. Sağlıklı kişilerde ortalama olarak % 25 oranında makat kaslarında fazla kasılma görülürken, makat yırtığı varlığında bu oran % 90 olarak belirlenmiştir. Makat yırtıkları çok nadiren iltihabi bir hastalığa neden olurlar. Makat çatlakları veya makat yırtıkları; erkeklerde % 99 arka ve ortada ve % 1 ön ve ortada, kadınlarda ise % 90 arka ve ortada ve % 10 ön ve ortada yer alırlar.

Fissür triadı ne demektir?
Makatta yırtık (makat çatlağı), makat deliğinin ağzında ve kalın bağırsağın çıkış noktasında oluşur. Kronik makat çatlağı (anal fissür) olan hastalarda sıklıkla ‘fissür triadı’ adı verilen üçlü bir belirti görülür. 1. Makat derisinde bir meme bulunması ki, buna nöbetçi meme, ‘sentinel pile’ veya ‘skin tag’ adı verilir. 2. Kalınlaşmış çatlak kenarlarının tabanında iç makat kasının (internal anal sfinkter) lifleri görülür. 3. Makat çatlağının üst kenarında, büyümüş papilla adı verilen kıl ve ter bezi (hipertrofik anal papilla) görülür. Makat ağrısının 4 haftadan uzun süreden beri var olması ve yukarıdaki fissür tiradı olarak adlandırılan belirtilerin 8-12 haftadan beri var olması makat çatlağı veya makat yırtığı, ‘kronik anal fissür’ adını alır. Makat bölgesinde enfeksiyon gelişirse, nöbetçi meme tabanında apseye neden olabilir.

Hipertrofik anal papilla neden olur?
Makat kanalı içinde dişli çizginin ve özellikle makat çatlağı hemen üzerinde kıl ve ter bezlerinin şişmesine ‘hipertrofik anal papilla’ adı verilir. Hipertrofik anal papilla çoğunlukla hiçbir belirti vermez, ancak bazen, makat kanalında yer alan dişli çizginin altına doğru büyür ve makattan dışarı sarkarlar ve bu duruma ise ‘fibröz anal polip’ adı verilir ve gerçek bağırsak poliplerinden farklı bir durumdur.
Makatta yırtık (makat çatlağı, anal fissür) neden oluşur?
- Yoğun kabızlık: Sert, kuru (taş gibi) bir dışkının zorla makattan geçmesi sırasında bu bölgeyi yırtması ile oluşur.
- Yoğun ishal
- Sürekli dışkı gevşetici ilaç (laksatif) kullanımı
- Crohn Hastalığı: altta yatan hastalığın tedavisi, genellikle fissürü iyileştirir. Özellikle, tekrarlayan makat yırtıklarında Crohn hastalığı araştırılmalıdır.
- Hamilelik döneminde ve lohusalığın ilk iki ayında görülürler.
- Makat yolu ile cinsel temas (arkadan ilişki, ters ilişki, anal seks) sonrasında
- Lösemi hastalığı
- Bağışıklık sistemi zayıflaması

Makat yırtığının (makat çatlağı, anal fissür) belirtileri nelerdir?
- Makatta ağrı
- Makatta şişme
- Makattan kanama
- Makatta kaşıntı
- Makattan akıntı

Makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) hangi hastalıklarla karışabilir?
• Makat fistülü
• Makat apsesi
• Makat siğili
• Makat sarkması
• Makat kanseri
• Rektal polip
• Crohn hastalığı

Makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) kanser nedeni midir?
Hayır değildir, fakat makat yırtığının (makat çatlağı, anal fissür) belirti ve bulguları kalın bağırsak kanserleri ve diğer sindirim sistemi hastalıklarının belirtileriyle benzerlik gösterebilir. Bundan dolayı şikayetler olduğunda önce bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Makat yırtığı tedavisini hangi mevsimde yaptırmak avantaj sağlayabilir?
Makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) tedavisi sonrasında hekimler sıklıkla makat bölgesine pansuman amacı ile sıcak su içine oturma banyoları önerirler. Oturma banyosu küvet, leğen içinde yapılabilirken, bu amaçla geliştirilmiş gayet pratik klozet içine oturan özel plastik oturma küvetleri bulunmaktadır. Oturma banyosu yerine
denizde tuzlu su ile banyo yapmak yara iyileşmesi açısından çok yararlıdır. Bu nedenle makat bölgesi ameliyatları sonrasında pratikte yaz ayında uygulanması halinde uzun süre denizde veya havuzda kalmak, hem hasta konforu, hem de yara iyileşmesi açısından katkı sağlar.

Makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) tedavisi ve ameliyatı için hangi bölüme başvurmak gerekir?
Makat yırtığı (makat çatlağı, anal fissür) nedeni ile yapılan Botoks uygulamasını bu sorunun ameliyatlarını da gerçekleştiren Genel Cerrahi Uzmanları yapar. Yoğun olarak makat bölgesi hastalıkları ile uğraşan Genel Cerrahlar ise proktolog, proktoloji uzmanı, koloproktolog veya kolorektal cerrah ve bu bölümde proktoloji, koloproktoloji veya kolorektal cerrahi olarak adlandırılır.

Görüş ve sorularınız için: drkorhantaviloglu@mynet.com