BİZE ULAŞIN
Çevrenizdeki kişilerde yaşının gerektirdiğinden daha çocuksu davranışlar gözlemliyorsanız bu Peter Pan sendromunun sinyalleri olabilir. Gelişen dünyayla birlikte artan sorumluluklar, çalışma ihtiyacı ve ebeveynlerin aşırı korumacı tavırları kişilerin büyük sorunlarla karşılaşabileceği psikolojik rahatsızlıklar edinmesine yol açabilir. Kişilerde çocukluğa özlem yaratan Peter Pan Sendromu nedir, nasıl anlaşılır, nasıl tedavi edilir gibi sorularınızın cevaplarını bu yazıda bulabilirsiniz.
Peter Pan sendromu, 1983 yılında Psikanalist Dan Riley tarafından tanımlanmış bir rahatsızlıktır. İsmini James Matthew Barrie’nin yarattığı hayal kahramanından alan sendrom, tam da bu kahramanın yaptığı gibi hiç büyümeden yaşama isteğini ifade eder. Kişiler, yaşından beklenen davranışları göstermekten, olgun kararlar almaktan çekinir, hatalarının sebebi olarak sürekli başkalarını suçlar. Aslında aşırı korumacı ailelerinin, onlara sunduğu mükemmel hayatı sonsuza kadar yaşamak isterler. Hiçbir sorumluluk almadan, kendi sorumluluklarını da başkalarına yükleyerek, eğlenceli, sorunsuz bir yaşam sürmek isterler. Özellikle erkek bireylerde görülen bu davranış bozukluğu, çalışmaktan aile kurmaya kadar yaşamın temel unsurlarından uzak durma isteği yaratır.
Hastalığın tanımını yapan Riley’e göre bunun asıl nedeni baskın karakterli anne ve söz hakkı olmayan baba modelleriyle yetişmekten kaynaklanır. Kişiler bu sayede babaya karşı yabancılaşmaya ve annenin kurduğu mükemmel yaşantıdan uzaklaşmaktan korkmaya başlar. Her zaman hayalini kurduğu büyük bir hedefi bulunur ancak ona ulaşmak için asla harekete geçmez. Kendini ispatlamak için çocukluk dönemlerindeki oyunlar gibi sürekli iş, hobi ve partner değiştirir. Romantik bir ilişki kurmak yerine anne modeli oluşturacak bir partnerle samimi ilişkiler kurmaya çalışır. Kendini acındırarak annesinin yaptığı gibi sorumluluklarını üstlenmesini isteyebilir. Çocuksu hareketler ve giyim tarzı ciddi belirtiler olur. Özgüven eksikliği, sözünde durmama, iradesizlik ve olaylarla baş edememe gibi davranışlar gösterebilir.
Peter Pan sendromu, temel olarak sorumluluklardan kaçma ve çocukluk dönemlerinde yaşanan eğlenceli, sorunsuz yaşantıyı sürdürme isteğini ifade eder. 14 ile 50 yaş arasında her dönemde ortaya çıkabilen bu bozukluk, çoğunlukla sosyal yaşamın gerektirdiği sorumlulukların alınması gereken yaşlarda yoğun olarak görülür. Peter Pan Sendromu hiç büyümeyen erkekler ve bulunduğu yaşta kalmak isteyen çocuklarda ortaya çıkabilir. Özellikle erkek egemen toplumlarda, erkeğe verilen orantısız ayrıcalıklar ileriki süreçte bekar erkeklerin tek başına yaşamaktan çekinebileceği bir hale bürünmesine neden olur. Evli erkeklerde ise aile olmanın gerektirdiği tüm sorumlulukları eşine yükleme çabası görülür. Yetişkin erkeklerde geçmişe ve çocukluğa özlem görüldüğü gibi çocuklarda ise büyümeyi inkar etme, aynı yaşta kalmak için yaşının gerektirdiği gelişimleri reddetme davranışları ile karşılaşılır.
İnsanlar bebeklik çağından yaşamın sonlanmasına kadar her yaşta farklı gelişimsel özellikler gösterir. Dolayısıyla Peter Pan sendromu da her yaşta birbirinden farklı şekillerde seyredebilir. Örneğin 10-15 yaş arası çocuklarda yalnız kalma isteği, dış dünyadan bağımsızlık ve basit sorumluluklardan bile kaçınma davranışlarıyla kendisini gösterebilir. 16-22 yaş arasında ergenliğin de getirisi olarak kendini çok beğenme ve tüm güzel şeyleri hak ettiği düşüncesi ortaya çıkabilir. 23-25 yaş arasında mutsuzluk, kararsızlık, kendini ispatlamak için birçok iş ve partner değiştirme gibi davranışlar gözlenebilir. 26-30 yaş arasında bu davranışlar ve huzursuzluk artar. 45 yaşından sonra ise tekrar çocukluk çağına dönme isteği, çocuksu davranışlar ve kararlar olarak kendini gösterebilir. Bu belirtilerle birlikte Peter Pan Sendromu testi söz konusu olmasa da terapistler tarafından çeşitli sorularla teşhis konar.
Psikolojik rahatsızlıkların ve davranış bozukluklarının altında yatan sebepleri tam olarak tespit etmek çoğu zaman mümkün olmayabilir. Bunun için Peter Pan Sendromu nedenleri olarak sıralanabilecek unsurlar bulunmasa da genel olarak çocukluk dönemiyle alakalı olduğu kabul edilir. Küçük yaşlarda baskıcı, korumacı bir anne ve pasif bir baba ile büyüyen çocukta davranış bozuklukları ortaya çıkabilir. Çünkü oldukça değer gören ve ayrıcalıklar tanınan erkek çocuk, herkesin annesi gibi sorumluluklarını alacağını ve babası gibi de davranışlarına tepkisiz kalacağını düşünebilir. Geçmişte olduğu gibi sorumluluk almadığı, yalnızca eğlendiği, hayal kurduğu ve ihtiyaçlarının başkaları tarafından giderildiği bir dünyada yaşamak isteyebilir. Kimi zamansa kişiyi derinden etkileyen kötü durumlar, çocukluğun saflığına ve neşesine geri dönme isteğini ortaya çıkarabilir.
Dışarıdan bakıldığında ilgi çekici ve sevimli görünse de Peter Pan sendromu, yaşam kalitesini iyileştirmek ve daha doğru ilişkiler kurmak için tedavi edilmesi gereken önemli bir davranış bozukluğudur. Uzmanlar tarafından yöneltilen çeşitli sorularla rahatsızlığın teşhisi konulabileceği gibi düzenli terapilerle de Peter Pan Sendromu tedavisi mümkün bir durumdur. Kişinin yaşının gerektirdiği sorumlulukların farkında olması, sosyal yaşamı için düzeltmesi gerektiği davranışları bilmesi tedavinin ana unsurları olur. Kişinin yaşına göre daha doğru davranışlar edinmesi ve bir sorun olduğunun farkına varması için yaptığı yanlışların desteklenmemesi gerekir. Çünkü sorumluluktan uzak kalmaya çalışan ve hatalarını sürekli başkalarına yükleyen kişi, alttan almak gibi yanlış destekler sayesinde içinde olduğu durumun farkına varmayabilir.
