BİZE ULAŞIN
Mattia Cabitza
BBC, Sardinya
Sardunya'da her şey tarihi, her şey çok eski görünüyor. Granit dağları Alplerden milyonlarca yıl önce oluşmuş. Yüzlerce yıllık meşe ve zeytin ağaçlarının gölgesinde zaman adeta duruyor.
Adadaki birçok kent ve köyün ana meydanlarında Sardunyalılar telaşsız oturuyor, geçmişten hikayeler anlatıyorlar. Birçoğu, eskiden geceleri sadece şömineden ya da gaz lambasından ışık geldiğini veya İtalya'nın milli yemeği makarnanın, ancak yılda bir kez ve o da yörenin azizi onuruna düzenlenen törenlerde ikram edildiğini hatırlayacak yaşta.
Benim kendi ninem Maria, 1922 yılında, Benito Mussolini'nin ülkeye faşist düzeni getirmesinden birkaç ay önce Sardunya'nın kırsal kesimlerinde doğmuş. Yakınlarda kutladığımız 90. doğumgünü için yaptığı kafeinsiz Tiramisu'dan ikram ederken, tüm akrabalar yerel lehçeyle A Kent'Annos diye bağrıştılar.
A Kent'Annos, "yüz yaşına kadar yaşayasın!" demek... Ama zaten Sardunya'da bu çok da hayret edilecek birşey değil; bu adada çok sayıda insan zaten yüz yaşını buluyor kolaylıkla...
Profesör Luca Deiana, Sardunyalıların nasıl olup da böyle uzun ömürlü olabildiklerini belgeselleştiriyor. Prof. Deiana, dünyada 100 yaşına erişmiş insanların en yoğun olduğu yerin Sardunya adası olduğu kanısında.
Sardunya'da 2400 kişinin 100 yaşına ulaştığını belirlemiş ve şimdiye kadar en uzun yaşamış kişinin Giovanni Deiana olduğuna inanıyor. 1718'de doğduğuna inanılan Giovanni Deiana, 124 yaşında ölmüştü.
Tabii bu yaşlıların tam olarak yaşlarını belirlemek kolay değil. Doğum belgelerine ulaşabilmek mümkün değil her zaman. Ama Sardunya'nın en uzun ömürlü insanların yaşadığı yer olduğu, yaygın olarak kabul edilen bir veri.
Sardunyalıların uzun ömürlü olmasının sırrı ne peki?
Belki yörede yapılan connonau adlı, antioksidanlarla dolu kırmızı şaraptır. Ya da yöre yemekleri. Connonau şarabı, kalın bir pecorino peynirinin yanında çok iyi gidiyor...
Belki adanın kendi topraklarında yetişen besinler değildir tek etmen uzun ömürlü olmakta. Sardunya'nın ılımlı iklimi ve insanlarının stresten uzak yaşam tarzı uzun bir ömür yaşamalarına yardımcı oluyordur.
Bu adada çoğu kimse hala birbirine bağlı, üç hatta dört kuşağın bir arada olduğu aile düzeni içinde yaşıyor. Uzmanlar daha mutlu ve daha uzun bir ömür için bunun iyi bir reçete olduğuna inanıyor.
Ama hepsi bu da değil.
Araştırmacılar, genetik yapımızın da uzun ömürlü olma konusunda rol oynadığı inancında. Binlerce yıldır, uzun ömürlülük özelliği güçlendi bu adada. Ve bir ada olduğu için de, burada, kıta Avrupa'sının yaşadığı gibi ardı ardına işgaller olmadı, yerliler sürekli olarak başka insanlar ve ırklarla karışmadı.
Ada nüfusunun düşük olması da doğal genetik avantajın korunmasını sağladı. Evlilikler, insan sayısının azlığı dolayısıyla genellikle kuzenler arasında oldu.
Birçok kültürde, formülü gizli, büyülü iksirlerin insan hayatını nasıl uzattığına dair efsaneler vardır. Ama benim tanıdığım Sardunyalılar böyle şeylere inanmıyor.
Daha çok şarabın kudretine inanıyor Sardunyalılar. Ve bir de burada pek az değişim olmasına.
Cannonau şarabı hala ikram ediliyor adaya gelenlere. İncirler, domatesler ve diğer meyvalar hala, yüzyıllar öncesinde olduğu gibi, güneşte kurutuluyor.
Sonuçta, ninemin bana dediği gibi, iş, uzun yaşamakta değil, keyifli ve sağlıklı bir şekilde yaşamakta...
Ve K'ent Annos'a yanı yüzüncü yaşınıza ulaşabilirseniz, bunu layığıyla kutlamanız gerek!
