BİZE ULAŞIN
Amenore, doğuştan veya sonradan adet görmemiş kişilere denir. Kadın için hem bedenen hemde ruhen olumsuz etkiler yaratabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Peki, Amenore nedir? Amenore tedavisi var mıdır? Amenore hamile kalmaya engel midir? Sorularının cevaplarını biliyor musunuz?
Kadınların her ay periyodik bir şekilde geçirdiği bu dönem menopoz dönemine kadar sürekli olarak devam eder. O zamana kadar 28 günde bir görülen adet dönemi düzenli bir şekilde kendini gebeliğe hazırlar. Doğurganlık için her ay rahim duvarı gebelik oluşumuna göre kendini hazırlamaya devam eder ve gebelik olmaz ise rahim içi duvarından dökülerek vajina yolu ile dışarı atılır. Adet döneminin düzenli olarak ve sağlıklı bir şekilde işlevini yerine getirmesi beklenir. Kızlar, belli bir çağa gelince adet görür ve genç kızlığa ilk adım atmış olur. Ne yazık ki, zamanla normalleşmeye başlanan bu dönemi herkes geçiremez. Ergenlik çağına gelmiş genç kızlardan bazıları, adet dönemi sorunsuz geçirilirken bazıları da hiç adet görmemiş olurlar. Ergenliğe geçiş ve menopoz arası dönemlerde adet görülmesi normaldir. Normal olmayan ise beklenen zamanda adet görülmemesi, âdetin hiç başlamamış olması ve aniden kesilmesi durumlarıdır. Tıp literatüründe buna amenore denir ve uzmanlara göre; bu sağlık sorunun bir an önce tedavi edilmesi gerektiği yönündedir.
Amenore, başlı başına bir hastalık değildir. Bu rahatsızlığın temelinde oluşan ve tetikleyen başka rahatsızlıklarında mevcut olabileceğini gösterir. Amenore; Primer (birincil ) amenore ve Sekonder (ikincil) amenore şeklinde ikiye ayrılmaktadır.
15 yaşına gelmiş ve hala adet döngüsü başlamamış kişilerde görülür ve vakit kaybetmeden doktora görünülmelidir. Normalde, 15 yaşa kadar, hemen hemen bütün genç kızların adet döngüsünün başlamış olması gerekiyor. Başlamamış olması, altında yatan başka sağlık sorunlarının olabileceği anlamına geliyor. Böyle durumlarda yapılması gereken, doktor muayenesi ile tam tetkiklerin yapılması ve tedavinin başlamasıdır. Doğumsal anomaliler, hormon bozuklukları, uterus ve vajina yokluğu, üreme organlarının gelişmemesi, kromozom anomalileri primer amenorenin sebepleri arasında olabilir. Sağlıklı bir kadının adet olabilmesi için 4 farklı kompartımanın çalışıyor olması gerekir.
Kompartıman hipofiz; kafatası içinde yer alan hipofiz bezinin belli bir darbe, cerrahi müdahale veya tümör ile işlevini yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkarak primer amenore tetikleyebilmesidir.
Kompartıman yumurtalık; kişide 46 yerine 45 kromozomun bulunması ile oluşan Turner Sendromu, en çok rastlanan Primer amenore sebebidir. Erken menopoz, radyasyon ve kemoterapiye maruz kalma durumlarında overlerin işlevselliğini yitirerek primer amnore sebebi sayılmaktadır.
Kompartıman rahim ve vajina; en sık rastlanan ikinci vakalara arasında görülmektedir. Gelişim bozuklukları arasında sayılmaktadır. Genetik geçişi bulunmayan bu durumlarda gelişmesini tamamlamamış uterus veya vajinada rastlanır.
Kompartıman hipotalamus; Tam GnRH eksikliği olan kişilerde Sekonder seks karakter gelişimi görülemez. Kısmi eksiklik durumlarında ise farklı düzeylerde görülmektedir. Sebepleri ; anoreksiya nervoza, aşırı egzersiz, düzensiz beslenme, kilo takıntısı ve psikolojik stres gibi etmenlerdir.
Menstrual döngünün ergenlik çağında başlaması ve sonradan kesilmesi durumuna Sekonder (ikincil) amenore denir. Hamilelik ve emzirme durumları dışında adet döngüsünün durmasıdır ve normal olarak kabul edilmemektedir. Düzenli adet gören kadınlarda üst üste 3 ay görülmezse ve âdeti düzensiz bir şekilde 6 ay görülmezse Sekonder amenorenin varlığı söz konusu olabilir.
Hiç adet görmemiş olmak veya sonradan kesilmesi durumunda amenoreden şüphelenmelidir. Memeden süt gelmesi de bir belirtiler arasındadır. Ya da geçmeyen başa ağrısı şikayetleriniz varsa, görmede sorun yaşıyorsanız, vücudunuzda aşırı tüylenme ve sivilcelenme görülüyor ise, düzelmeyen pelvik ağrısı şikayetleriniz var ise amenoreden şüphelenmek gerekebilir. Bunlar yaklaşık belirtilerdir. Kesin tanıyı doktorunuz koyacaktır. Eğer böyle belirtilerinizin varlığı söz konusu ise muhakkak doktorunuza başvurmanızda sizin için yarar olacaktır.
Öncelikle Amenore bir hastalık değildir. Altında yatan başlıca sebeplere bağlı olarak gelişen semptomlarda görülmektedir. yukarıda anlattığımız amenore belirtileri taşıyorsanız doktorunuz sizi şikayetlerin göre muayene edip uygun olan tedavi yöntemlerini yapacaktır. Beslenme düzenine, psikolojik sebeplerinin olabileceği ihtimaline, hormonaL bozukluklarınıza ve genital bölgenizde değişikliğin olup olmamasına bakılır. Laboratuvar ve radyoloji testlerle tanı konabilmektedir. Tanısı konduktan sonra gerek ilaç tedavisi gerek de cerrahi müdahaleler ile şikayetler ortadan kaldırılabilir. Adet düzensizlikleri yaşadığınızda muhakkak kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına görünmelisiniz.
Primer anomaliler sahip kişiler, hormonal nedenlerden ötürü belli bir tedavi yöntemi ile hamile kalabilirler. Hiç adet görmemiş olanların altında yatan nedenler, hormonlarla ilgili ise hormon takviyesi yapılarak hamile kalmaları söz konusudur. Fakat Sekonder amenore gebelik için bu çok daha zordur.
