Fobi neden olur? Fobi nasıl tedavi edilir?

Cem Ölmez

26.10.2023 23:04

Listeye Ekle

Psikolojik rahatsızlıklar, genellikle bireylerin yaşamında travmatik olaylar, çocukluk dönemindeki olumsuz deneyimler veya aile geçmişi gibi faktörlerle ilişkilendirilir. Örneğin şiddet, istismar, aile içi sorunlar gibi travmatik olaylar, kaygı bozuklukları, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Fobiler de bu doğrultuda ortaya çıkabilen bir durumdur.

Psikolojik rahatsızlıklar ve fobiler kompleks etmenlerin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkan psikolojik sorunlar olarak kabul edilir. Bu rahatsızlıkların oluşumunda biyolojik, çevresel ve genetik faktörlerin etkisi önemlidir. Fobilerin oluşumunda öğrenilmiş davranışlar ve travmatik deneyimler etkili olabilir. Örneğin, yılan fobisi, bir kişinin çocukluğunda yılanla kötü bir deneyim yaşaması sonucu gelişebilir.

Fobi neden olur?

Fobiler genetik faktörlerden etkilenebilir. Örneğin, ebeveynlerinde fobi olan kişilerde fobi geliştirme riski daha yüksektir. Kişinin yaşadığı travmatik bir deneyim sonucunda fobi gelişebilir. Örneğin, bir kişi bir köpek tarafından ısırılırsa, köpeklerden korkmaya başlayabilir. Kişinin geçmiş deneyimlerinden öğrenerek fobi geliştirebilir. Örneğin, bir kişi bir arkadaşının yükseklik korkusunu görürse, kendisi de yükseklik korkusu geliştirebilir. Fobiler genellikle çocukluk çağında veya ergenlik döneminde başlar. Ancak yetişkinlik döneminde de gelişebilir. Fobiler tedavi edilebilir bir bozukluktur. Doğru tedavi ile kişi, korkusunu ve endişesini azaltabilir ve günlük yaşamını normal bir şekilde sürdürebilir.

Fobi nasıl tedavi edilir?

Fobi tedavisinde en sık kullanılan yöntem bilişsel davranışçı terapi (BDT)dir. BDT, kişinin korkusunu ve endişesini azaltmasına yardımcı olmak için kişinin korkulan nesneye, duruma veya aktiviteye yavaş yavaş maruz kalmasını içeren bir terapi yöntemidir. Fobiler tedavi edilebilir psikolojik rahatsızlıklardır. Fobilerin tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT): BDT, fobilerin tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Bu terapi, kişinin irrasyonel korkularını anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Birey, korktuğu nesne veya durumla nasıl başa çıkabileceğini öğrenir.
Sistemli Desensitizasyon: Bu yöntemde kişi, korktuğu şeye maruz kalmaya alıştırılır. Başlangıçta daha az korkutucu olan benzer durumlara maruz kalma, kademeli olarak korkulan nesneye yönlendirilir.
İlaçlar: İlaç tedavisi, bazı durumlarda fobilerin semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle anksiyete semptomları ağırsa, doktorlar anksiyolitik ilaçlar veya antidepresanlar önerebilirler.
Kendi Kendine Yardım Teknikleri: Fobi ile başa çıkmak için derin nefes alma, kas gevşeme egzersizleri ve pozitif düşünce pratiği gibi kişisel becerileri geliştirme yöntemleri kullanılabilir.
Grup Terapisi: Fobi ile başa çıkmak isteyen bireyler için destek grupları faydalı olabilir. Diğer kişilerin deneyimlerini paylaşmak ve destek almak, tedavi sürecini destekleyebilir.
Sanal Gerçeklik Terapisi: Özellikle belirli fobilerin tedavisinde kullanılan bu yöntem, kişiyi güvende bir ortamda fobisiyle yüzleştirmeyi simüle eder.

Fobi tedavisi, bireyin korkularını anlaması ve bu korkularla başa çıkma becerilerini geliştirmesine odaklanır. Tedavi kişiselleştirilir ve fobinin türüne, şiddetine ve kişinin ihtiyaçlarına göre ayarlanır. Erken teşhis ve tedavi, fobilerin semptomlarını hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için önemlidir. Bir uzman psikoterapist veya psikiyatristle çalışmak, fobi tedavisinde en etkili yol olabilir.

Fobi genetik mi?

Fobi genetik olabilir. Çalışmalar, fobiye yatkınlığın kalıtsal olduğunu göstermiştir. Yani, fobi olan birinin ebeveynlerinde veya diğer akrabalarında da fobi olması daha olasıdır. Bununla birlikte fobinin sadece genetik faktörlerden kaynaklanmadığı da bilinmektedir. Çevresel faktörler, özellikle çocukluk çağı deneyimleri, fobi gelişiminde rol oynayabilir. Örneğin travmatik bir deneyim yaşayan bir kişinin fobi geliştirme riski daha yüksektir.

Fobi öğrenilen bir davranış olabilir. Örneğin, bir çocuk ebeveyninin korktuğu bir şeyden korkmayı öğrenebilir. Fobinin genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Fobi genetik olsa bile tedavi ile iyileşebilir. İlaç tedavisi ve psikoterapi, fobi tedavisinde etkili yöntemlerdir.

EMDR ile fobi tedavisi mümkün mü?

EMDR ile fobi tedavisi mümkündür. EMDR göz hareketleri, dokunsal uyarılar veya işitsel uyarılar kullanarak kişinin olumsuz ve travmatik anılarını yeniden işlemesine yardımcı olan bir terapi yöntemidir. EMDR fobilerin tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. Çalışmalar, EMDR ile tedavi edilen kişilerin yaklaşık %70'inde başarılı sonuçlar elde edildiğini göstermiştir. EMDR ile fobi tedavisinde, aşağıdaki adımlar izlenir:

Terapist kişinin korkusunu ve fobisini tanımlamasına yardımcı olur.
Terapist kişinin korkulan nesneye, duruma veya aktiviteye karşı yaşadığı duyguları ve düşünceleri belirlemesine yardımcı olur.
Terapist göz hareketleri, dokunsal uyarılar veya işitsel uyarılar kullanarak kişinin fobiye neden olan olumsuz anılarını yeniden işlemesine yardımcı olur.
Terapist kişinin korkulan nesneye, duruma veya aktiviteye karşı tepkisini değerlendirir.

EMDR ile fobi tedavisi, genellikle birkaç seansta tamamlanır. EMDR fobi tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. Ancak her fobi için uygun olmayabilir. Fobisi olan kişilerin bir psikiyatri uzmanına danışarak EMDR tedavisinin kendilerine uygun olup olmadığını değerlendirmesi gerekir.