BİZE ULAŞIN
Serviks (rahim ağzı) rahmin çıkış kısmıdır. Gebelikte, rahmin hacmi büyümeye devam ederken, rahim ağzı doğum başlayana kadar sert ve kapalı kalır.
Serviksin zayıf olduğu gebelerde ise rahim ağzı erkenden açılmaya başlar. Serviks yetmezliği, rahim ağzının gebeliğin devamına izin verecek yeterlilikte olmaması durumudur.
Düşük ve Erken doğumun önemli sebeplerinden biridir. Gebeliklerin yaklaşık % 5-18‘ii 37 hafta altında yeni erken (preterm ) doğumla sonuçlanmaktadır. Yenidoğan ölümlerinin ikinci en büyük nedeni ise erken doğumdur, bu nedenle hayati öneme sahiptir.
Ultrasonografi ile rahim ağzı uzunluğunun ölçülmesi, kesin tanı koyamamaktadır. 14. haftadan sonra, 24. haftadan önce kanamanın ve enfeksiyonun olmadığı, suyun gelmediği halde, ağrı olmadan rahim ağzının açılması ile tanı konur.
Tanı koymadan evvel, muhakkak suyun gelmediği ve kanamanın olmadığına emin olmak amacıyla detaylı muayene yapılmalıdır. Rahim ağzının kısalması durumunda dahi serviks yetmezliği tanısı kesin olarak konamaz.
İki veya daha fazla 14 hafta üstü gebelik kaybı durumunda ise risk çok yüksektir ve çok yakın takip gerekir.
Böyle gebeliklerde gebeliğin ilerlemesiyle rahim ağzı ya da serviks kısalır, açılır ve erken doğum yaşanır. Bu durum bazen 16-20 hafta arası yaşayamayacak kadar küçük bir fetüsün düşmesi ile bazen de 24-34 hafta arası yoğun bakımda yaşatılabilecek bir fetüsün erken doğumu ile sonuçlanır.
Kesin sebebi tespit edilememekle birlikte servikal yetmezlik, konizasyon gibi rahim ağzında doku kaybına neden olan operasyonlar, genellikle 14-16 haftalar arasında rahim ağzında hasar oluşturan kürtajlar, doğuştan rahim anormallikleri ve normal doğum travmaları gibi sebeplerden kaynaklanabilir.
Bir defa böyle bir gebelik kaybı yaşanmış ise daha sonraki hamileliklerde rahim ağzı uzunluğu takip edilmeli, bulgulara servikal serklaj (rahim ağzının dikilerek güçlendirilmesi işlemi) gerekliliği açısından hasta değerlendirilmelidir.
Erken doğum ve tekrar eden düşük yaşayan kişilere, gebelik tespit edilir edilmez; istirahat, hareket kısıtlılığı, iş ve ilişki yasağı uygulanmasına rağmen, çalışma sonuçları aktivite kısıtlamasının rahim ağzı yetmezliği olan kadınlarda etkili olmadığını göstermiştir.
Rahim ağzında açılmanın olduğu durumlarda "serklaj" işlemi acil şartlarda yapılabilmektedir.
Serklaj genelikle vajinal olarak yapılan bir operasyondur. Ancak işlemden sonra erken doğum, rahim enfeksiyonu ve amnios kesesinin açılması (su gelmesi) ihtimali vardır. Özellikle acil olarak yapılan veya 20. gebelik haftasından sonra yapılan işlemler daha risklidir.
Rahim ağzı yetmezliği tanısı olan hastalarda profilaktik (yani önem amaçlı) serklaj yapmanın en ideal vakti, 12. ve 14. haftalardır.
İşlem sonrası oluşabilecek, az miktarda görülen vajinal kanama birkaç saatin ardından kesilir. Gebelik boyunca vajinal akıntının artacağı gebe ile paylaşılmalıdır.
İşlemin ardından 4-5 gün evde istirahat edilmelidir. Cinsel aktivite olmamalıdır.
Unutulmamalıdır ki; Serklaj operasyonu %100 başarılı bir operasyon değildir. Bireylerin hastalık öyküsüne dayalı tanı konulduğunda ve profilaktik olarak yapıldığında, başarı oranının %80-90‘lara kadar çıktığını birdiren yayınlar vardır.
Ancak genel ortalama %60-70 başarı bir operasyondur. Serviks açıldıktan sonra -hele hele fetüsün etrafındaki zarlar aşağı indikten sonra- başarsı şansı ciddi oranda düşer. Bu nedenle erken tanı hayati öneme sahiptir.
**Doç. Dr. Ali Ekiz
Kadın Doğum ve Perinatoloji Uzmanı
**
