GRAFİKLİ - İsrail-Lübnan sınırındaki Mavi Hat ve UNIFIL

MUHAMMED ALİ AKMAN - İsrail'in kurulduğu 1948'den bu yana bölgenin çözülemeyen, devamlı askeri ve siyasi çatışmalara neden olan konularından birisi de Lübnan- İsrail sınırı anlaşmazlığı.

Siyasi krizlere, birçok defa çatışmalara ve büyük göçlere tanıklık eden 87 kilometrelik Lübnan-İsrail sınırı, İsrail'in sınıra duvar örmeye başlamasının ardından yeniden uluslararası gündeme gelmeye ve tartışılmaya başlandı.

Uluslararası anlaşmalara ve Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uymayan İsrail, bir bölümünü işgal altında tuttuğu Lübnan sınırındaki ihlallerini son yıllarda daha da artırdı.

Lübnan- İsrail sınırını temsil eden "Mavi Hat", İsrail'in işgallerine izin verdiği gerekçesiyle Beyrut yönetimi tarafından itirazlara neden oluyor. 1978'de kurulan Lübnan Birleşmiş Milletler (BM) Barış Gücü (UNIFIL), Lübnan'ın güneyindeki görevine devam ediyor.

- Lübnan- İsrail sınırının ilk belirlenmesi

Osmanlı devletinin birinci dünya savaşı sonrası yıkılmasının ardından, bölgedeki ilk sınır, Filistin'i işgal eden İngiltere ile Lübnan'ı işgal eden Fransa arasında 1923 yılında çizildi. Milletler cemiyeti tarafından kabul edilen bu sınır, iki ülke arasındaki ilk uluslararası sınır olarak belirlenmiş oldu.

İsrail'in 1948'de kurulmasının ardından meydana gelen 1948 Arap-İsrail Savaşı sonrası, İsrail ile Lübnan arasındaki sınır, 1923'te belirlenen uluslararası sınır olarak yeniden kabul edildi.

Lübnan'da iç savaşın başlamasının ardından İsrail, 1978’de Lübnan topraklarına girdi ve Güney Lübnan’ı işgal etti.

- UNIFIL'in kuruluşu ve Mavi Hattın belirlenmesi

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1978'de İsrail’e kuvvetlerini Lübnan'dan çekmesi için çağrı yaptı. BMGK, Lübnan’ın isteği üzerine, İsrail kuvvetlerinin çekilmesini doğrulamak, barışı ve güvenliği yeniden sağlamak ve Lübnan hükümetine ülkenin güneyi üzerindeki otoritesini yeniden kurması için yardım etmek amacıyla 19 Mart 1978'de, Lübnan Birleşmiş Milletler (BM) Barış Gücü'nü (UNIFIL) kurdu.

İsrail'in 1978'de ülkenin güneyinden başlayan ve 1982'de başkent Beyrut'a kadar uzanan işgali, 1985'te kademeli olarak ülkenin güneyine doğru geri çekilmesi ve 2000 yılında Lübnan topraklarından tamamen çıkması ile sona erdi.

BM harita bölümünden uzman bir grup, 2000 yılında, İsrail’in çekilmesini doğrulamak amacıyla bir hat belirlemek için çalıştı ve bu hatta daha sonra ‘Mavi Hat’ adı verildi.

Mavi Hat, 2000 yılında, İsrail'in Lübnan'ın güneyinden çekilmesi sırasında BM nezdinde belirlenen sınırı ifade ediyor.

Lübnan, Mavi Hattın, Lübnan'a ait Şeba Çiftlikleri'nin yer aldığı bölge ve 12 farklı noktada daha "1923 ve 1949'da kabul edilen uluslararası sınır anlaşmalarına uymadığı" gerekçesiyle itirazını sürdürüyor.

- 2006 yılındaki Temmuz Savaşı

Hizbullah örgütü ile İsrail arasındaki askeri çatışma nedeniyle 12 Temmuz 2006’da başlayan ve 33 gün süren savaşta, 60 civarında İsrailli, binden fazla Lübnanlı öldü ve 100 binden fazla Lübnanlı sivil evlerinden oldu.

Savaş, 14 Ağustos 2006 tarihinde ilan edilen ateşkes ile son buldu. BM Güvenlik Konseyinin 1701 sayılı kararı taraflarca onaylandı ve Lübnan'ın güneyindeki Litani Nehri ile Mavi Hat arasındaki bölgeye UNIFIL askerlerinin konuşlandırılmasına karar verildi.

- UNIFIL'in şu anki durumu

UNIFIL bünyesinde, 25 Ocak 2018 tarihi itibarıyla 41 ülkeden 10 bin 460 asker görev yapıyor. En fazla asker bulunduran beş ülke sırasıyla, Endonezya bin 290, İtalya bin 77, Hindistan 899, Nepal 872 ve Gana 870.

Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nün ilk ve tek deniz kuvveti olan Deniz Görev Gücü (MTF), Lübnan ile İsrail arasındaki deniz sınırının güvenliğini sağlamasının yanı sıra Lübnan donanmasının geliştirilmesine de yardımcı oluyor.

Toplamda 850 askerin görev yaptığı MTF bünyesinde ikisi Bangladeş'ten, diğerleri Türkiye, Brezilya, Almanya, Yunanistan ve Endonezya'dan olmak üzere 7 gemi bulunuyor. Deniz gücünde ayrıca 2 helikopter görev yapıyor.

UNIFIL’in sınır güvenliği, insani yardım, ateşkesin denetlenmesi, sınır ihlallerini ve silahlı güçlerin tasfiyesini denetlemek gibi kapsamlı bir görev tanımı bulunuyor.

- İsrail-Lübnan sınırının güncel durumu

Halihazırda İsrail ile Lübnan arasında mayınlı bölge yer alıyor. Mayınlı bölgenin İsrail tarafında elektrikli telleri ile çeşitli gözetleme ve istihbarat sistemleri bulunurken, Lübnan tarafında ise sınır hattını sadece eski dikenli teller koruyor.

Sınırın Lübnan tarafında güvenliği Lübnan ordusuyla birlikte Hizbullah militanları sağlarken, öte tarafta İsrail ordusuna ait gözetleme merkezleri sınır güvenliğini sağlıyor. "Mavi Hat" olarak isimlendirilen ara bölgede ise UNIFIL'e ait üsler ve devriye araçları bulunuyor.

- Şebaa Çiftlikleri meselesi

Şebaa Çiftliklerinin tartışmalı durumu ise devam ediyor.

Lübnan bu toprakların kendisine ait olduğunu dolayısıyla İsrail’in Lübnan topraklarında halen işgalci konumunda olduğunu iddia ediyor.

Tel Aviv'in, Lübnan-Suriye-İsrail sınırında Golan Tepeleri yakınındaki sınır bölgesinde Şeba Çiftlikleri'ni elinde tutma kararı, Hizbullah tarafından "işgalin sonlanmadığı" şeklinde yorumlanıyor ve silahtan vazgeçmemek için gerekçe olarak kullanılıyor.

Lübnan ile İsrail arasında 2006'da yaşanan savaşın ardından, iki ülkenin askeri yetkilileri, UNIFIL gözetiminde düzenli olarak, Sur kentine bağlı Nakura ilçesinde yer alan UNIFIL askeri üssünde bir araya gelerek güncel meseleler hakkında görüşmeler yapıyor.

ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Nikki Haley, 25 Ağustos 2017'de yaptığı açıklamada, UNIFIL Komutanı Tümgeneral Michael Beary'i Hizbullah'a göz yummakla suçlayarak "Hizbullah'ın silahlarını görmeyen ve etrafında olup biteni anlamayan UNIFIL komutanının utanç verici bir anlayış eksikliği var." ifadelerini kullanmıştı.

Haley, UNIFIL'ın görevini etkili bir şekilde yerine getirmediğini ve Hizbullah örgütüne karşı pasif davrandığını iddia etmişti.

Suriye'deki iç savaşın başladığı 2011'den bu yana İsrail savaş uçakları zaman zaman Lübnan hava sahası üzerinden Suriye'ye geçiyor, İran destekli Hizbullah güçlerine ve rejime ait askeri noktalara saldırılar düzenliyor.

İsrail'e ait insansız hava araçları, savaş uçakları ve savaş botları, son yıllarda sık sık Lübnan sınırını ihlal ediyor. Lübnanlı yetkililer her fırsatta bu ihlalleri Birleşmiş Milletler'e (BM) şikayet ediyor.

Lübnan ordusundan 11 Kasım 2017'de yapılan yazılı açıklamada, sınırdaki İsrail askerlerinin silahlarını, Lübnan askerlerine doğru yönelttikleri, hakaret ettikleri ve sınırın Lübnan tarafına üç adet sis bombası attıkları bildirilmişti.

İsrail askerlerinin attığı sis bombası nedeniyle bazı Lübnan askerlerinin hastaneye kaldırıldığı belirtilmişti.

Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 18 Aralık'ta yaptığı açıklamada, İsrail'in bugüne kadar Lübnan sınırını 11 binden fazla ihlal ettiğini ve ısrarla bu ihlallerini sürdürdüğünü söylemişti.

Mayıs 2017'de, İsrail ordusuna bağlı Kuzey Komutanlığının, Lübnan-İsrail sınırına, tıpkı Mısır-İsrail sınırında inşa edilen güvenlik duvarına benzer bir duvar öreceği İsrail basınında gündeme gelmişti.

Lübnanlı yetkililer, duvarın inşa edileceği hattın bazı bölümlerinin Mavi Hat'tan geçtiği gerekçesiyle, İsrail'in ördüğü duvarı, Lübnan'ın egemenliğine saldırı olarak kabul ediyor.

İsrail ise Lübnanlı yetkililerden gelen itiraz ve endişe açıklamalarına rağmen iki ülke sınırındaki duvar inşasına devam ediyor.