Gebelikte Vajinal Kanamalar

Gebelikte vajinal kanamaların görülme sıklığı yaklaşık % 15 civarındadır. Vajinal kanamalar açık pembeden kahverengiye kadar değişebilen renkte ve adet kanamalarının son günlerindekine benzer lekelenme tarzında ya da mukusla (sümüksü madde) karışık tarzda veya oldukça yoğun olarak gözlemlenebilir. Kanamanın beraberinde ağrı olup olmaması, ağrının karakteri ve şiddeti de önemlidir. Gebelikte kanama her zaman bir problemi işaret etmese de, devam ettiği takdirde sizde endişe yaratabilir, bu yüzden doktorunuzla diyaloga geçmeniz ya da acil tıbbi yardım almanız gerekebilir. Gebelikteki vajinal kanamaları gebeliğin ilk yarısında (erken) ve ikinci yarısında (geç) olmak üzere ikiye ayrılıp nedenleri üzerinde durmak yararlı olacaktır.

Erken Gebelik Kanamaları

Düşükler: Tüm gebeliklerin yaklaşık % 15- 20'si düşükle sonuçlanmakta, düşüklerin de büyük çoğunluğu ilk 3 ayda gerçekleşmektedir. Erken gebelik dönemindeki kanamalar her zaman düşükle sonuçlanmamakta ve bu gebeliklerin yaklaşık yarısı sağlıklı olarak devam etmektedir. Ancak vajinal kanama düşük tehdidinin bir belirtisi olarak da görülebilmektedir. Bu durumlarda adet döneminden biraz daha şiddetli ve kramp tarzında olan ağrının, alt karın bölgesinde yayılması ve fetüs ya da eklerine ait parça atılması da gözlenebilir. Özellikle ilk üç ayda oluşan düşükler sıklıkla normal olmayan ya da sağlıksız bir gebeliğin bir bakıma vücut tarafından sonlandırılması olduğundan, ne yazık ki tamamen önlenmesi mümkün olmamaktadır. Ancak sebebi ortaya konulabilmiş ise (genellikle annenin hormonal, anatomik, enfeksiyöz veya ebeveynlerin kromozomal durumlarından kaynaklanan düşükler), nedene yönelik tedavi ve önleme şansı olabilmektedir.

Dış Gebelik : Gebeliğin uterus (rahim) dışında bir dokuya, en sık da tüplere yerleşmesiyle özetlenebilecek bir durumdur. Dış gebelikler düşüklere oranla daha seyrektir. Dış gebelik belirtileri vajinal kanamaya ek olarak alt karın bölgesinde kramp tarzı ağrı, ya da tüm karın bölgesine yayılan keskin ağrıdır. Dış gebeliğin ruptüre olması (tüplerin oldukça dar olan iç hacimlerinin hızla büyüyen gebeliğe ayak uyduramayıp patlaması) çok acil müdahale gerektiren ve hayatı tehdit edebilen bir durumdur. Daha önce bir dış gebelik veya tüplerle ilgili enfeksiyon geçiren ya da tüplerle ilgili cerrahi işlem uygulanan hastalar dış gebelik açısından yüksek riskli olarak kabul edilir.

Molar Gebelik (Üzüm Gebeliği): Erken gebelikteki kanamaların ender rastlanan bir nedeni olan molar gebelik (mol), embryo yerine anormal bir dokunun büyüyerek gebeliğin tüm belirtilerini taklit etmesidir ve belli bir süre sonunda en önemli belirtisi olan vajinal kanamaya neden olur. Halk arasında ultrasonografik olarak tipik olan üzüm salkımına benzer görünümü nedeniyle "üzüm gebeliği” olarak bilinmektedir. Molar gebelik geçiren kadınların gebeliğin sonlandırılması sonrası hastalığın sebat etmesi veya tekrarlaması yönünden takibe alınması gerekmektedir.

Geç Gebelik Kanamaları

Gebeliğin ikinci yarısındaki hafif kanamalar daha çok rahim ağzını içeren enfeksiyonlar ya da rahim ağzı üzerindeki oluşumlar nedeniyledir. Gebeliğin bu dönemindeki daha ciddi kanamaları anne ve bebeğin sağlık durumunu tehdit edebilmesi nedeniyle en kısa zamanda doktorunuza haber vererek danışmanız önerilir. En önemli ve sık görülen geç gebelik kanamaları nedenleri şunlardır:

Plasenta Dekolmanı ( Plasentanın erken ayrılması): Plasenta (bebeğin eşi), gebelikte fetüsle beraber büyüyen, bebeğin besin ve oksijen ihtiyacını sağlayan organdır. Plasental dekolman, normal bir plasentanın doğum eylemi sırasında veya öncesinde rahim duvarından erken ayrılmasıdır. Normalde bebeğin doğumundan sonra ayrılan ve bebekten hemen sonra doğan plasentanın erken ayrılması bebek ve anne için ciddi problemler yaratabilir. İleri yaş gebelikleri, yüksek sayıda doğum, çoğul gebelik, annede yüksek tansiyon ya da şeker hastalığı, daha önce plasenta dekolmanı öyküsü, riski artıran faktörlerdir. Plasental dekolmanın en önemli belirtileri hafiflemeyen (geçmeyen) ağrılı kasılmalar, rahimde ağrı, karın bölgesinde hassasiyet ve çoğu zaman eşlik eden vajinal kanamadır. Tedavisi, rahimden ayrılmış olan plasenta miktarına, gebeliğin terme (9. aya) ne kadar yakın olduğuna, annenin sağlık durumuna ve eşlik eden yüksek tansiyon gibi hastalığı olup olmamasına , kaybedilen kan miktarına ve bebeğin sağlık durumuna bağlıdır. Anne ve bebeğin sağlık durumu iyi ve ayrılan plasenta miktarı az ise yakın takip altında gebeliğin devamına izin verilebilir. Ciddi durumlar annenin hastanede izlenmesini gerektirir. Plasental ayrılmanın orta şiddetli olduğu durumda annenin sağlığını tehdit ediyor ya da bebekte stres bulguları ortaya çıkıyorsa acil sezaryen ile doğum yaptırılabilir, bebeğin ve annenin durumunun iyi olduğu şartlarda doktorunuzca vajinal doğum da planlanabilir. Plasental dekolman iyi bir doğum öncesi takip programı, uygun diyet seçimi, kan basıncının kontrol altına alınması ve annenin -varsa- madde bağımlılığıyla mücadele ile önlenebilir. Tüm bu önlemlere rağmen diğer gebeliklerde tekrar edebilen bir durum olan plasental dekolmanı öykünüzden sizi takip eden doktorunuzu mutlaka haberdar edin. Gebeliğiniz boyunca yeterince istirahat etmek, özellikle folik asit içerikli vitaminler almak ve kasılma ya da vajinal kanama olduğu anda doktorunuza bilgi vermek en uygun yaklaşım olacaktır.

Plasenta Previa (Bebeğin önünde yerleşmiş plasenta, aşağı yerleşimli plasenta): Plasentanın rahmin alt kısmında, rahim ağzını kısmen ya da tamamen kapatacak şekilde yerleşmesine denir. 200 gebelikte bir görülen, ciddi ve acil müdahale gerektirebilecek bir durumdur. Kanama plasental ayrılmanın tersine genellikle ağrısızdır. Yüksek doğum sayısı, daha önce sezaryen, myom ya da benzeri rahme yönelik operasyonlar geçirmek, çoğul gebelik riski arttıran faktörlerdir. Kanama dışındaki belirtileri çeşitli olup, asıl tanı ultrasonografiyle plasentanın yerleşimi görülerek konur. Özellikle bulgu veren hastalarda yapılması gerekenler mümkün olduğunca seyahat veya yoğun çalışmayı kısıtlayıp istirahat etmek, cinsel ilişki ve pelvik muayeneden kaçınmaktır. Kanama başladığında, miktarına bağlı olarak gebelik süresinden bağımsız şekilde acil sezaryen gerekebilmektedir.

Erken Doğum Eylemi : Doğum eylemi başladığında, rahim ağzından tıkaç benzeri mukus ve kan karışımı bir madde atılır. Vajinal kanama bazen doğum eyleminin başlamasının bir belirtisi de olabilir. Bazen, gerçek doğum eyleminden birkaç hafta önce de gerçekleşebilen bu tip kanamalar genellikle sık görülür ve bir problem teşkil etmez. Ancak kanama daha erken gerçekleştiğinde, erken doğum eylemi başlıyor olabilir. Erken doğum eyleminin kanlı, mukuslu veya sulu vajinal akıntı dışındaki diğer belirtileri alt karın ve kasıklarda baskı hissi, bel ağrısı, diare ve aralıklarla gelen kramp benzeri ağrılardır. Bugün için erken doğum eylemini belli bir evreye kadar durdurabilen ve bebeğin prematür doğumunu engelleyebilen çok çeşitli tıbbi tedavi alternatifleri mevcuttur. Bu nedenle mümkün olduğu kadar hızlıca doktorunuza ulaşmanız, erken doğum tehdidi ve diğer kanama nedenleri açısından değerlendirilmeniz uygun olacaktır.

Yukarıda bahsedilen gebelikteki vajinal kanamanın en ciddi nedenlerinin dışında daha sık rastlanan , anne ve bebek sağlığı açısından daha az sorun teşkil eden nedenler de mevcuttur. Gebelikte rahim, yumurtalıklar, vajen ve dış genital organlar gibi organların hepsine daha çok kan akımı olması , dolayısıyla seviksin (rahim ağzının) artmış kanlanmasına ve "hassaslaşmasına neden olur. Bu sebeple PAP-smear testi, jinekolojik muayene ya da cinsel ilişki sonrası kanama görülebilir. Benzer şekilde rahim ağzı ya da vajenin iltihabi durumları (mantar, trikomonas, gonore, klamidya ya da herpes enfeksiyonları) ve servikal polipler (rahim ağzı üzerindeki iyi huylu oluşumlar) de vajinal kanama nedeni olabilir. Bazen de nedeni bilinemeyen, hafif istirahat etmekle ve bir müddet cinsel perhizle geçebilen vajinal kanamalar görülebilir. Önemli bir nokta da, nedeni ve miktarı ne olursa olsun, gebelikte vajinal kanama geçiren” Rh – (negatif) kan grubundaki annelerin anne bebek kanı karışma olasılığı olduğu ve gerekirse Rh immünglobulin uygulanmasının atlanmamasıdır.

Femical Kadın Sağlığı Merkezi

Kadın Doğum Uzmanı

Doç. Dr. Arda Lembet