BİZE ULAŞIN
Bir çalışan işten çıkartıldığında kıdem tazminatı alma hakkına sahip olur. Tazminat bedeli o iş yerinde çalıştığı süreye göre hesaplama yapılarak belirlenir. Kendi isteği ile iş akdinin feshedilmesi durumunda çalışan, kıdem tazminatı alma hakkını elde eder.
Bu gibi durumlarda kanunlarda yer alan kurallar ve gerekçeler geçerlidir. Eğer çalışanlar işverenlerine iş akitlerinin feshedilmesi için kanunlar çerçevesindeki gerekçeleri sunabilirlerse çalışanlar, kıdem tazminatı ödemesi alma hakkı kazanırlar.
Askerlik, emeklilik yaşı ya da prim ödeme günü doldurma, kadın çalışanlar için evlilik sebebi; geçerli olan iş akdi fesih durumlarıdır. Bu durumlara sahip olan kişiler, kıdem tazminatı alma hakkına da sahip olurlar.
İşveren tarafından işten çıkartılan ya da kanunun onayladığı gerekçeler ile iş akdinin feshedilmesini talep eden çalışanlara verilen tazminat, kıdem tazminatıdır.
Zaman aşımı süresi olan beş yıl içinde çalışan, kanunen uygun görülen gerekçeler ile işten ayrılabilir. İşveren, çalışanın kusurlu bir durumu olmadan iş akdini feshederse çalışan, kıdem tazminatı hakkı kazanır.
Kıdem tazminatı alma hakkı kazanan işçi ölse dahi işveren bu tazminatı ödemekle yükümlüdür. Bu durumlarda ödeme işçinin yasal varislerine yapılmalıdır.
Bir çalışan kıdem tazminatı alma hakkı kazanmak için devlet tarafından yasalarla belirtilen bazı şartlara uymak zorundadır. Bu şartlar şu şekildedir:
Bir çalışan işvereni tarafından işten çıkartılırsa kıdem tazminatı hakkı elde eder. Ancak bu çıkarılma sebepleri işlenen bir suç ya da kusur ile ilgili olmamalıdır. Kendi isteği doğrultusunda işten ayrıldığında da kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir.
Bu şartlar kanunlara göre geçerli gerekçeler olarak belirlenmiştir. Bu gerekçeler şu şekildedir: Kıdem tazminatı alarak iş akdini feshetmek isteyen çalışan:
Kıdem tazminatı için koşullar ve tavan fiyatları her yıl Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir. Ocak ve temmuz aylarında gerçekleşen değişikliklerin duyurusu yapılır. 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14. Maddesi ile 4857 Sayılı İş Kanunu kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeleri barındırmaktadır.
Buna göre kıdem tazminatı hakkı kazanan işçi talebi ya da işten çıkartılması halinde o iş yerinde çalıştığı her tam bir yıl için otuz günlük brüt ücret tutarında bir ödeme alır.
Kamu alanında ya da özel sektörde çalışan her işçi kıdem tazminatı hakkı kazanabilir. Aynı şartlar iki durum için de geçerlidir. Emeklilik, askerlik, evlilik durumlarında kıdem tazminatı talep edilebilir.
Bir iş yerinde sözleşmenin feshedilmesi için talepte bulunmak ve kıdem tazminatı alma hakkı kazanmak için o iş yerinde bir yıl çalışılmış olmalıdır.
Bir çalışan kıdem tazminatı hakkı alabilmek için belli şartlara sahip olmalıdır. Öncelikle 1475 sayılı iş kanunu hükmüne göre "bu kanuna tabi işçiler" sınıfında yer almalıdır. Ancak bu şartın yerine getirilmiş olması kıdem tazminatı hakkını elde etmek için yeterli değildir.
Eğer işveren işçiyi çıkartmıyorsa ve iş akdinin feshini çalışan talep ediyorsa belli koşulları yerine getirmesi gerekmektedir. İşverene sunabileceği yasal gerekçeler şu şekildedir:
Eğer kanunda da yeri olan bu gerekçeler işverene sunulursa çalışanın talebi üzerine iş akdi sorunsuz olarak feshedilir. İş veren o çalışana kıdem tazminatını ödemekle yükümlü olur.
İşçi, sadakat yükümlülüğüne ya da rekabet yasağına aykırı olan bir tavır sergilerse, kendi kusuru sebebiyle hastalanırsa, işe girerken işverene yanıltıcı bilgi verdiyse, çalıştığı süre içinde işverene ya da ailesinin herhangi bir üyesine zarar verici eylemler içine girerse, suç işlerse, devamsızlık yaparsa, iş yerinin sırlarını ifşa ederse, iş güvenliğini tehdit edecek şekilde davranırsa kıdem tazminatı alma hakkı olmaz.
Bunun dışında tutuklanması hali, bir hafta veya daha fazla süre için çalışmayı engelleyecek zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması hali gibi durumlarda da işveren kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü olmadan çalışanı işten çıkartabilme hakkına sahiptir.
Ancak işçiler yaptıkları iş nedeniyle doğan sağlık sorunları, hak edişlerin ödenmemesi hali, işverenin işçi aleyhine bir suç işlenmesi durumu, iş koşullarında işçiye vaat edilenden farklı ve işçiyi olumsuz etkileyecek şekilde bir değişiklik yapılması, devletin verdiği emeklilik hakkının kazanılması, kadın işçiler için evlilik nedeniyle işten ayrılma talebi, bir sendikanın yöneticiliğini üstlenmesi, işçinin ölümü, askerlik gibi durumlarda kıdem tazminatı alma hakkı kazanırlar.
