2 - 4 yaş çocuklarda gelişim basamakları

Pelin Kılıç

20.01.2016 16:56

Listeye Ekle

Aşağıda yer alan maddeler, çocuğunuzun 2-4 yaş aralığında fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimi ile ilgili bir rehber niteliğindedir.

2 - 4 yaş çocuklarda gelişim basamakları

Bu rehberden faydalanırken her çocuğun kendi hızında büyüdüğünü, kimi alanlarda yaşıtlarına göre daha geriden gelen bir çocuğun kimi diğer alanlarda yaşıtlarının ötesine geçebildiğini unutmayın. Yazının sonundaki “dikkat edilmesi gerekenler” bölümü, hangi durumlarda uzman görüşü almanızın faydalı olacağına dair bilgiler içerir.

2-4 YAŞ

SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM

Daha da bireysel olmaya, pek çok şeyi kendi başına denemeye başlar. 2 yaşında evde bol bol “ben!” kelimesini duyabilirsiniz. Bu dönemde çocuğunuz pek çok şeyi kendi başına yapmayı denemek ister. Kendi dünyasına ait kararları kendisi vermek ister; ne giyeceğine, ne yiyeceğine ve ne yapacağına karar vermekten hoşlanır.
Gelişen sosyal-duygusal becerileri sayesinde daha yakın arkadaş ilişkileri geliştirir, çevresine empati göstermeye başlar. Oyun arkadaşlarına ve bebeklerine karşı sevgi ve şefkat dolu yaklaştığını görmeye başlarsınız.
Bu dönemde çocuğunuz duygularını kontrol etmekte çok başarılı değildir, yaşadığı duygulara saygı göstermeniz ve bu becerisini geliştirebilmesi için ona yardımcı olmanız çok önemlidir.
Yaşadığı farklı duyguları ve deneyimlerini ona sözel olarak anlatın: “Bu seni çok mutlu ediyor” “Kızdığını anlıyorum” “Bu durum seni biraz üzmüş” gibi.
Bezinden kurtulup tuvaleti denemek isteyebilir. Onu cesaretlendirmeli, ancak istemediği sürece ona bunu zorlamamalısınız. Çocuğunuz buna hazır olduğunda rahatlıkla yapacaktır.
Kendine ait daha büyük bir yatağa geçmeye hazır olabilir.
Genişleyen hayalgücü beraberinde korkuları ve endişeleri de getirebilir. Çocuğunuz odasında yalnız kalmaktan, karanlıktan, hırsızlardan vb korkmaya başlayabilir. Eğer bir süre bu korkular devam ederse bir uzman yardımı almanızın faydası olur.

FİZİKSEL GELİŞİM

Özbakım becerileri gelişir. Kendi kıyafetlerini giyip çıkartabilir, kendi yemeğini yiyebilir, ellerini kendisi yıkayabilir.
Merdivenleri kendi başına inip çıkabilir, zıplayabilir ve üç tekerlekli bisiklet ya da denge bisikletlerini sürebilir.
Gelişen ince motor becerileri sayesinde yuvarlaklar çizebilir, basit puzzleları tamamlayabilir ve kapıları açabilir.

BİLİŞSEL GELİŞİM

İnsanların, günlük hayatında kullandığı nesnelerin, vücut bölümlerinin isimlerini bilir, sorulduğu zamanlarda işaret edebilir.

Dil becerileri hızlıca gelişir. 3 yaşına doğru yaklaşık 100 kelimelik dağarcığı vardır.

Bu dönemde çocuğunuzun hayal gücü genişlemeye başlar, bu sayede rol oyunlarınız daha detaylı, daha çeşitli olabilir. Hatta bazen hayalgücünü ve gerçeği ayırt edemeyebilir. Bu sebeple yaptığınız benzetmelerin, anlattığınız soyut kavramların doğru anlaşıldığından emin olun.

NELER YAPABİLİRSİNİZ

Bireyselliği gelişmekte olan çocuğunuza kendi kararlarını verebilecekleri alanlar bırakmalı, güç savaşlarına ve inatlaşmalara girmemeli, dediğinizi yaptırtmaya çalışmamalısınız. Bunları yapmanız hem şimdiki, hem de gelecekteki ilişkinizi negatif yönde etkileyebilir. Uygun bir dille sınır koyarak ve çocuklarınıza seçim sunarak kendi kararlarını duruma uygun bir şekilde vermelerini sağlayabilir ve durumu kontrol altında tutabilirsiniz.

Kıyafetlerini giyerken, yemek yerken, ellerini yıkarken vb zamanlarda kendi başına yapmayı denemek istediğinde ona izin vermeniz ve destek olmanız önemlidir. Deneme isteğinin ve hevesinin kırılması hem özgüvenini kırabilir, hem de her şeyi başkalarından bekleme alışkanlığı yaratabilir.

Paylaşmak, sırasını beklemek gibi kendini kontrol etme becerileri sosyal ortamlarda bulundukça gelişecektir. Bu yüzden yaşıtlarıyla oynayabileceği yerlere gittiğinden emin olun.

Duygusal iniş çıkışlar yaşayabileceği bir dönemde olduğunu aklınızda bulundurun, yoğun duygular yaşadığı zamanlarda duygusunu anlamlandırması ve ifade edebilmesi için ona yardımcı olun. Bastırmaya, geçiştirmeye, ya da yaşadığı duyguya sınır koymaya çalışmayın.

Duygudan dolayı yaptığı davranışı uygun değilse çocuğunuza ya da duygularına yönelik değil, davranışa yönelik konuşun. Duygusunu anladığınızı çocuğunuza iletmeniz çok önemlidir.

Bu dönemde çocuklar kendilerine konulan sınırları zorlayabilirler. Sizin ne tepki vereceğinizi ölçmek için, çocuklarınızı yapmamaları gerektiğini bildikleri davranışları yaparken görebilirsiniz. Kızarak, tehdit ederek ya da cezalandırarak tepki vermeniz aranızdaki güvenli bağı zedeleyecek ve inatlaşmaları arttıracaktır. Bunun yerine anlayışlı ve uygun bir dille yanıt vermeyi, tutarlı sınırlar koymayı ve seçenek sunmayı denemenizde fayda vardır.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Her çocuk kendi hızında büyür, ancak 1-2 yaş aralığındaki çocuğunuzda aşağıdaki noktaları gördüğünüzde bir uzmana danışmanızda fayda vardır: