BİZE ULAŞIN
Dikkat eksikliği günümüzde her yaş grubunu etkileyen sorunlardan biridir. Hiperaktivite ile birlikte görülebileceği gibi tek başına da ortaya çıkabilir. Merak edenler için dikkat eksikliği belirtileri, tedavisi ve nedenlerini ele alıyoruz...
Yaygın kanının aksine dikkat eksikliği sorunu olan kişilerin mutlaka çok hareketli olması beklenmez. Çevre etkenlerin dikkat çekici özelliklerinin artmasıyla birlikte dikkat eksikliği bozukluğu sorunu yaşayanların da sayısında artış gözlemlenmeye başlanmıştır. Özellikle teknolojik aletlerin yoğun olarak kullanılması dikkat eksikliğini tetikler. Bu nedenle yetişkinlerin hem kendileri hem de çocukları için dikkat eksikliği konusunda bilgili ve bilinçli olmaları gerekmektedir. Öncelikle dikkat eksikliği belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl olmalıdır? Gelin bu detayları hep birlikte öğrenelim.
Dikkat eksikliği belirtileri ortaya çıktıktan sonra psikolog ve psikiyatristten oluşan bir ekip dikkat eksikliği testi isteyebilir. Öncelikle kişinin günlük yaşamı hakkında bilgi edinilir ve ardından dikkati ölçmek için kullanılan testler yapılır. Eşleştirme, birleştirme gibi konsantre olma temeline dayanan soruların olduğu bu testlere kişinin verdiği cevaplar ve dikkat süresi, dikkat eksikliği olup olmadığı konusunda önemli ip uçları verir.
Dikkat eksikliği nasıl anlaşılır sorusunun ilk yanıtı odaklanma ve konsantrasyon sorunu yaşandığının farkına varılmasıdır. Bu kişiler özellikle sevmedikleri işleri yaparken net bir biçimde konsantre sorunu yaşarlar. Çoğu basit de olsa işini tamamlayamaz veya çok zorlanır. Ödevlerini zamanında yapamayan çocuklar, sürekli yanlış yapanlar bu grubun içindedir. Ancak dikkat eksikliği yaşayan kişilerin zevk aldıkları işleri vaktinde ve kusursuz bir biçimde tamamladıkları da görülebilir.
Belirtilerin arasında sıkça eşya kaybetme de vardır. En ufak bir uyaranda dikkatleri dağılan bu kişiler eşyalarını koydukları yerleri hatırlayamaz, bıraktıkları yerden almayı unutabilirler. Kitaplar, anahtarlar, çanta, cüzdan, oyuncaklar gibi eşyaların tamamını kaybetme riski taşırlar.
Bu kişiler onlara anlatılanları dikkatli bir şekilde dinleyemez. Göz kontağı kuramazlar ve konu her ne olursa olsun dinlemekten sıkılırlar. Beden dilleri ile de bunu ortaya koyarlar.
Dikkat eksikliği sorunu yaşayan insanların karşılarındaki kişiyi dinlememe problemleri olduğu kadar konuşurken sürekli konu değiştirme sorunları da vardır. Bu nedenle herhangi bir olay hakkında net ve akıcı bir anlatım yapamazlar.
Dikkat dağınıklığıyla birlikte gelen konsantre problemi aynı zamanda organize olma sorununa da yol açar. Ödev yaparken, temizlik yaparken veya çalışırken yapacakları işleri birbirleri ile bağlayamazlar ve organizasyon problemi yaşarlar. Aynı şekilde bu kişiler diğerlerine göre daha dağınık olabilirler.
Dikkat eksikliği ile birlikte gelen durumlardan biri de dürtüleri kontrol edememektir. Bu kişilerin duygu durumları aniden değişir, mutluyken üzgün bir ruh haline girebilirler, üzgünken birden gülmeye başlayabilirler. Dürtüleri onların birçok insana göre daha farklı hareket etmelerine neden olur.
Dikkat eksikliği doğuştan olabileceği gibi tetikleyen nedenlere bağlı olarak sonradan da ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda dönemsel dikkat eksikliği sorunu yaşanabilir.
Gerekli görüldüğü takdirde ilaç kullanmak dikkat eksikliğini tedavi etmenin yollarından biridir. Kullanılan dikkat eksikliği ilacı yaşa göre seçilir. İlaçlı tedavide antidepresanlar ve dikkat eksikliğini önleyen ilaçlar kullanılır ve tedavi uzun bir süre devam edebilir. Dikkat eksikliği ilaçları ile kişinin stres yükünü azaltmak ve konsantrasyonunu artırmak hedeflenir. İlaç ile birlikte terapiye de devam edilir. Tedavi edici ilacın kullanımına doktor kontrolünde devam edilir ve aniden bırakılmaması gerekir.
İlaçsız tedaviyi oluşturan parçalar egzersizler ve terapidir. Beyni bir noktaya odaklamaya yarayan puzzle ve lego yapmak, kitap okumak, bulmaca çözmek gibi egzersizler düzenli olarak yapılır. Terapi ile de bu egzersizler desteklenir.
Yoga, meditasyon, tai chi gibi yüksek konsantrasyon isteyen aktiviteler de konsantrasyon ve odaklanma alışkanlığını beraberinde getirir. Bu yöntemlerin üçü de yüksek derecede odaklanma ister. Aynı zamanda zihni rahatlatır ve ruhsal dinginlik sağlar. Çocuklar için daha çok yoga uygundur.
Zihni güçlendiren besinlerin beslenme programına alınması da bu tedavinin bir parçasıdır. Sebze ve meyve yönünden zengin, vücudun ihtiyacı olan minerallerin ve vitaminlerin eksiksiz alındığı beslenme programları beynin daha iyi çalışmasını sağlar.
Dikkat eksikliği belirli bir konu üzerinde yeteri kadar odaklanamamaktır. Çocukluk çağlarında daha sık görülür. Küçüklerin dikkat süresi daha kısa olduğundan, bu normal bir durum olarak kabul edilir. Ancak belirli bir ölçünün üzerindeki dikkat eksikliği durumunun ise gözden geçirilmesi gerekir. Yetişkinlerde dikkat eksikliği ise günlük yaşamın sıkıntılarından kaynaklanan zihinsel yorgunluğa bağlı olarak gelişebilir.
Dikkat eksikliğinin nedenleri kişilere göre farklılık gösterebilir. Kimilerinde doğuştan gelir ve genetik aktarımla geçebilir. Bazı kişilerde ise yaşanan yıpratıcı olaylar nedeniyle ortaya çıkabilir.
İşitme, görme ve duyma gibi duyulardaki eksiklikler dikkat eksikliği sorununa yol açabilir. Beynin gerekli sinyalleri alıp organize olabilmesi için bütün sinyallerin beyne ulaşması gerekir. Duyu organlarında yaşanan sıkıntılar fiziksel olabileceği gibi sağlıksız beslenme ve uyku sorunları nedeniyle de ortaya çıkabilir.
Anne ve babasında dikkat eksikliği olan çocuklarda dikkat eksikliği görülme olasılığı diğer çocuklara göre daha fazladır. Hala araştırmaları devam eden bu durumun nedeninin beyindeki bazı kimyasallara bağlı olduğu düşünülür. Bu kişilerin beyin çalışma sistemleri diğer insanlara göre daha farklıdır.
Dikkat eksikliği oluşturan nedenlerden biri de çevredeki uyaranların fazla olmasıdır. Renkler, oyuncaklar, dışarıdan gelen sesler gibi öğeler dikkat eksikliğini tetikleyebilir. Bu durumu yaşayan kişilere yapılan önerilerden biri yaşadıkları mekanı mümkün olduğu kadar sade tutmalarıdır.
Yetişkinlerin yaşadığı dikkat eksikliği sıkıntısının ardında strese bağlı nedenler yatabilir. Ekonomik nedenler, ailevi problemler, hastalıklar, iş sıkıntıları gibi durumlar altında zihin konsantre olma konusunda sorun yaşayabilir. Stres zihni olumsuz etkileyen faktörlerden biridir.
Çocukların dikkat eksikliği yaşamasının en önemli nedenlerinden biri de aile içinde yaşanan sorunlardır. Anne babanın ayrılması, kayıp yaşanması, aile içi kavgalar ve ilgisizlik çocukların psikolojisini olumsuz etkiler. Bu tür sıkıntıların ortaya çıkmasıyla birlikte çocuklarda dikkat eksikliği görülmeye başlanabilir.
